otworzyć

Inherited from Proto-Slavic *otъvoriti. First attested in the second half of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔtfɔr̝it͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔtfɔr̝it͡ɕ/

otworzyć pf (imperfective otwierać or otwarzać)

1. (attested in Masovia, Lesser Poland) to open (to make something accessible or allow for passage by moving from a shut position)
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 8, 6:

     A gdisz bilo po [d]trzydzeszczy dny, otworzil Noe ok[o]no (aperiens Noe fenestram), ges to bil w korabyu vczynyl, a wipuszczyl gawrona

     [A gdyż było pod trzydzieści dni, otworzył Noe ok[o]no (aperiens Noe fenestram), jeż to był w korabiu uczynił, a wypuścił gawrona]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 78:

     Chczemy, aby przerzeczone kszągy wyelkego wyecza y dzeye poth zamkem trzech klvczow oththychmyasth chowany, kthorich klvczow sządza geden a drvgy pothsządek... mayą myecz y chowacz, any slvsza genemv przes drvgych przerzeczony zamek othworzicz (clausuram praedictam aperire)

     [Chcemy, aby przerzeczone księgi wielkiego wieca i dzieje pod zamkiem trzech kluczow ottychmiast chowany, ktorych kluczow sędzia jeden a drugi podsędek... mają mieć i chować ani słusza jenemu przez drugich przerzeczony zamek otworzyć (clausuram praedictam aperire)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 5, 11:

     Grob otworzoni (sepulcrum patens) iest gich gardlo

     [Grob otworzony (sepulcrum patens) jest jich gardło]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 4, 11:

     Bødzesz przeklyøti na szemy, istocz gest otworzyla swa vsta (quae aperuit os suum) a przyyøla krew brata twego

     [Przeto będziesz przeklęty na ziemi, jiż toć jest otworzyła swa usta (quae aperuit os suum) a przyjęła krew brata twego]

   • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 307:

     Y dany są yemv kszyagy Ysayasza proroka. A gdy odphorzyl kszyagy (ut revolvit librum Luc 4, 17), nalyasl myescze, gdzye napysano bylo

     [I dany są mu ksiegi Isaijasza proroka, a gdy otworzył księgi (ut revolvit librum Luc 4, 17), nalazł mieśce, gdzie napisano było]

2. (attested in Lesser Poland) to open; to reveal; to explain
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 48, 4:

     Naclonø w podobenstwo vcho moie, otworzø w szaltarzu poloszene moie (aperiam in psalterio propositionem meam)

     [Nakłonię w podobieństwo ucho moje, otworzę w żałtarzu położenie moje (aperiam in psalterio propositionem meam)]

3. (attested in Lesser Poland) to open (of body parts, to make open)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 21, 13:

     Otworzili sø na mø vsta swoia (aperuerunt super me os suum) iaco lew chwataiøcy y riczøcy

     [Otworzyli są na mię usta swoja (aperuerunt super me os suum) jako lew chwatający i ryczący]

   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 6, 40:

     Otworzta syø, proszø, oczi twoy (aperiantur... oculi tui) a vszi twoy posluchayta ku modlytwye

     [Otworzta się, proszę, oczy twoi (aperiantur... oculi tui) a uszy twoi posłuchajta ku modlitwie]

4. (figuratively, attested in Krakow) to open (to give or restore i.e. mouth, eyes, ears functionality)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 38, 13:

     Onemal iesm y ne otworzil iesm (obmutui et non aperui) vst mogich, bo ies ti kazal

     [Oniemiał jeśm i nie otworzył jeśm (obmutui et non aperui) ust mojich, bo jeś ty kazał]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 3, 5:

     Otworzø szø oczy wasze (aperientur oculi vestri) a bødzeczye iako bogowye wyedzøcz dobre i zle

     [Otworzą się oczy wasze (aperientur oculi vestri) a będziecie jako bogowie wiedząc dobre i złe]

   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXIV, page 74:

     Ait: Effeta, *otworcze są, quod est adaperire. Et statim aperte sunt, otworzili [sie ?] aures eius (Marc 7, 34. 35)

     [Ait: Effeta, otworzcie się, quod est adaperire. Et statim aperte sunt, otworzyły [sie ?] aures eius (Marc 7, 34. 35)]

• Polish: otworzyć
• Silesian: ôtworzić

• Boryś, Wiesław (2005) “otworzyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “otworzyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “otworzyć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “otworzyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish otworzyć. Sense 7 is a semantic loan from English open.

• Audio 1; “otworzyć”:

  (file)

• Audio 2; “otworzyć”:

  (file)

• Audio 3; “otworzyć się”:

  (file)

• Rhymes: -ɔʐɘt͡ɕ
• Syllabification: o‧two‧rzyć

otworzyć pf (imperfective otwierać)

1. (transitive) to open (to make the inside of something accessible or allow for passage by moving from a shut position)

   Synonyms: odemknąć, rozewrzeć, roztworzyć

   Antonyms: przymknąć, zamknąć

   1. (transitive) to unlock (to use a key to open)
2. (transitive) to open (to spread; to expand into an open or loose position)

   Synonyms: rozchylić, rozewrzeć, rozpostrzeć, roztworzyć

   Antonym: zamknąć

3. (transitive) to open (to give access to)

   Synonym: udostępnić

   Antonym: zamknąć

4. (transitive) to open (to make accessible to customers or clients)

   Synonyms: rozpocząć, roztworzyć

   Antonym: zamknąć

5. (transitive) to open (to enter upon, begin)

   Antonym: zamknąć

6. (transitive) to start (to be at the beginning of a list or series of events)

   Synonym: rozpocząć

   Antonym: zamknąć

8. (transitive, computing) to open (to connect to a resource (a file, document, etc.) for viewing or editing)

   Antonym: zamknąć

9. (transitive, medicine) to open (to cut apart)

   Antonym: zamknąć

10. (transitive) to open (to make something achievable or understandable)

    Synonym: przybliżyć

    Antonym: zamknąć

11. (transitive, colloquial) to open; to turn on (to cause a device to function)

    Synonym: włączyć

    Antonyms: wyłączyć, zamknąć

12. (transitive) to open (to cause someone to become interested or aware of something)

    Antonym: zamknąć

13. (transitive, Middle Polish) to turn (to send a particular direction)
14. (reflexive with się) to open (to give access to the inside of something by being a passage)

    Synonyms: odemknąć się, rozewrzeć się, roztworzyć się

    Antonyms: przymknąć się, zamknąć się

15. (reflexive with się) to open (to be spread; to be expanded into an open or loose position)

    Synonyms: rozchylić się, rozewrzeć się, rozpostrzeć się, roztworzyć się

    Antonym: zamknąć się

16. (reflexive with się) to open (to become accessible to customers or clients)

    Antonym: zamknąć się

17. (reflexive with się) to open (to begin conducting business)

    Antonym: zamknąć się

18. (reflexive with się) to open (to be fully seen or visible) ,

    Synonyms: rozewrzeć się, ukazać się

19. (reflexive with się, computing) to open (of a file, document, etc., to become visiable or editable)

    Synonyms: uruchomić[[]] się, włączyć[[]] się, załadować[[]] się

    Antonym: zamknąć się

20. (reflexive with się) to open (of i.e. a wound, to begin bleeding or festering again)

    Antonym: zagoić się

21. (reflexive with się) to open (to become achievable or understandable)
22. (reflexive with się) to open (to reveal one's true intentions or feelings)

    Synonyms: odblokować się, odsłonić się

23. (reflexive with się) to open (to become interested or aware of something)

    Synonym: roztworzyć się

or rarely

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), otworzyć is one of the most used words in Polish, appearing 2 times in scientific texts, 14 times in news, 4 times in essays, 33 times in fiction, and 20 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 73 times, making it the 884th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• otworzyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• otworzyć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• otworzyć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “otworzyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “otworzyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “OTWORZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 04.10.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “otworzyć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “otworzyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “otworzyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 911
• otworzyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego