zapowiedź

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *zapovědь. By surface analysis, deverbal from zapowiedzieć. First attested in 1396.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zapɔvjɛ(ː)t͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zapɔvjɛt͡ɕ/, /zapɔvjet͡ɕ/

Noun

zapowiedź f

1. verbal ban (utterance not allowing someone to perform a particular action)
   • 1967 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 31:

     Czo pobral Micolay Michalowi gego ymene, to pobral s prauem, ysz czangnøl szeme (leg. z ziemie) pres [za]powecz

     [Co pobrał Mikołaj Michałowi jego imienie, to pobrał z prawem, iż ciągnął z ziemie przez [za]powiedź]

2. verbal prohibition (utterance not allowing someone to use something)
   • 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 191:

     Czo Kusz pobral Maczkoui sledze, to pobral po krolewi szapouedzi Prziborofszkemu Janowi

     [Co Kusz pobrał Maćkowi śledzie, to pobrał po krolewy zapowiedzi Przyborowskiemu Janowi]

3. seizure for securing one's claims; demanding official seizure to secure one's claims

   Synonyms: zapowiadanie, zapowiedzenie

   • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 102:

     Gdy ktho od wasz przyszyasznykow chcze kv szwyadeczthw (leg. świadectwu) o wszdanye roley albo o wwyazanye, albo o zapowyedz (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione)..., yako wyelye maczye wszyacz za tho?

     [Gdy kto od was przysiężnikow chce ku świadectwu o wzdanie rolej albo o wwiązanie, albo o zapowiedź (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione)..., jako wiele macie wziąć za to?]

4. (law) act of filing a claim against something
   • 1868 [1468], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎, volume VI, page 54:

     Nobilis Zaszow[ski]... scultecie in Bukowsko inferius postulavit a domino subiudice... ad inhibicionem al. *zapoyedz

     [Nobilis Zaszow[ski]... scultecie in Bukowsko inferius postulavit a domino subiudice... ad inhibicionem al. zapo[w]iedź]

5. act of denying, rejecting; not giving; act of invalidating
   • 1868 [1475], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎, volume XII, page 368:

     Zophia... et Katherina... per ministerialem... de iure additum ad arestacionem al. na zapowyecz super dominum iudicem et subiudicem Haliciensem, ut non admitterent reformacionem et introductionem ad librum... partem ipsarum maternalem

     [Zophia... et Katherina... per ministerialem... de iure additum ad arestacionem al. na zapowiedź super dominum iudicem et subiudicem Haliciensem, ut non admitterent reformacionem et introductionem ad librum... partem ipsarum maternalem]

6. exiling from a country; ban on entry
   • 1876 [Fifteenth century], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎, volume XXVII, page 265:

     Zapowyedz krolewska interdictum regium

     [Zapowiedź krolewska interdictum regium]

7. (Christianity) excommunication
   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 4:

     Byskvp... flozy (pro slozy) zapowyecz lyvbo interdicht (tollet interdictum) prawem polozoni, tho gest othpusczi wspyewacz y... wrzanth cirkevni czynycz yako pyrzwey

     [Biskup... słoży zapowiedź lubo interdycht (tollet interdictum) prawem położony, to jest otpuści wśpiewać i... urząd cyrkiewny czynić jako pirzwej]

8. court; announcement of royal court judgements
   • Wokabularz łacińsko-polski, page 527:

     Bannum regium gayny szand vel zapovyecz krolewszka gaynego szandv

     [Bannum regium gajny sąd vel zapowiedź krolewska gajnego sądu]

Related terms

Descendants

• Polish: zapowiedź

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “zapowiedź”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish zapowiedź. By surface analysis, deverbal from zapowiedzieć.

Pronunciation

• IPA^(key): /zaˈpɔ.vjɛt͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɔvjɛt͡ɕ
• Syllabification: za‧po‧wiedź

Noun

zapowiedź f

1. announcement; sneak peek, preview (earlier telling of what is to come)
2. promise, omen (sign of what's to come)

   Synonyms: prognostyk, przedsionek, omen, zwiastun

3. (in the plural, religion) banns (announcement of a forthcoming marriage)
4. (obsolete) ban, prohibition

   Synonym: zakaz

5. (obsolete) order

   Synonyms: nakaz, rozkaz

Declension

Related terms

References

Further reading

• zapowiedź in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zapowiedź in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zapowiedź”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zapowiedź”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 8, Warsaw, page 229