ท้าว

Uncertain. Compare Lao ທ້າວ (thāo, “nobleman; royal person; honorific for persons of royal and noble birth; etc”), Phake တွ် (taw); Mon ဒဴ (“nobleman; royal entourage member; courtier”).

Wilainan Khanittanan (2003) proposed that it is from Chinese 道 (“Short for 道士 “Taoist priest””).^[1] Compare Vietnamese đạo sĩ (“Taoist priest”), đạo (“historical village ruler in Mường area”), tạo (“historical village ruler in Thái area”), phìa tạo (“Tai hereditary rulers”), Tày tạo (“religious practitioner similar to Taoist priest”).^[2]

ท้าว • (táao)

1. (archaic) chief, lord, master, leader; ruler, administrator, person in authority, person in charge; person of dignity, person of rank, exalted person; monarch, sovereign; royal person; also used as an honorific or term of address.
   • ยวนพ่าย:

     ร้อยท้าวรวมรีบเข้า มาทูล ท่านนา ถวายประทุมทองเป็น ปิ่นเกล้า

     rɔ́ɔi táao ruuam rîip kâo · maa tuun · tâan naa · tà-wǎai bprà-tum tɔɔng bpen · bpìn-glâao

     Hundred kings soon come together and have an audience with him, presenting him with golden lotuses and honouring him as their overlord.

     ท้าวนี้ใจทรูกแท้ ทูรชน ชื่นแฮ น้านั่นทงงเราฤๅ อยู่ได้

     táao níi jai sûuk tɛ́ɛ · tuu-rá-chon · chʉ̂ʉn hɛɛ · náa-nân táng rao rʉʉ · yùu dâai

     This king is truly stupid and wicked. How can we all bear with him any longer?

   • อนิรุทธ์คำฉันท์:

     จึงวาดนแน่งโฉม อนิรุทธราชา นางเอาขดานมา บันทับทรวงก็ไห้โหย อ้านี้แหละรูปท้าว อันมาชมมาชายโชย

     jʉng wâat ná-nɛ̂ng chǒom · à-ní-rút-tá raa-chaa · naang ao kà-daan maa · ban-táp suuang gɔ̂ hâi hǒoi · âa níi hlɛ̀ rûup táao · an maa chɔɔ-mɔɔ maa chaai chooi

     So they drew Anirut the fair lord . She took the slate up and pressed it against her chest, saying in tears: "Ah! This, indeed, is the picture of the prince who came to court and caress me!"

   • สังข์ทอง, ตอนที่ ๘ พระสังข์ตีคลี:

     มาจะกล่าวบทไป ถึงท้าวสหัสนัยน์ตรัยตรึงศา

     maa jà glàao bòt bpai · tʉ̌ng táao sà-hàt-sà-nai dtrai-dtrʉng-sǎa

     Now we shall tell you of Thao Sahatsanai of Traitruengsa.

   • ลิลิตพระลอ:

     กล่าวถึงขุนผู้ห้าว นามท่านท้าวแมนสรวง เปนพระยาหลวงผ่านเผ้า เจ้าเมืองสรวงมีศักดิ์

     glàao tʉ̌ng kǔn pûu hâao · naam tâan táao mɛɛn sǔuang · bpen prá-yaa-lǔuang pàan-pâo · jâao mʉʉang sǔuang mii sàk

     We are speaking of a daring lord named His Highness Thao Maen Suang, a royal lord who reigned as the sovereign of Suang City with dignity.

   • โองการแช่งน้ำ:

     ท้าวเสด็จเหนือวัวเผือก เอาเงือกเกี้ยวข้าง

     táao sà-dèt nʉ̌ʉa wuua pʉ̀ʉak · ao ngʉ̂ʉak gîao kâang

     He ascends a white cow and coils a snake around his flank.

2. (historical) a senior rank of a king's wife or of a woman of noble birth appointed to take charge of certain administrative affairs within the royal harem.
3. (historical) man of royal or noble descent in Northeastern Thailand; also used as an honorific.
   • กรมมหาดไทย (1888 August 10) “บอกหัวเมืองขอตั้งตำแหน่ง (พระยาสุริยวงษาเมืองหล่มสัก ขอพระราชทานให้ท้าววรบุตร ว่าที่อุปฮาด เป็นพระศรีสงครมเจ้าเมืองเลย แทนเจ้าเมืองเลยที่ชราภาพ)”, in ราชกิจจานุเบกษา‎ (in Thai), volume 5, number 15 (pdf), Bangkok: สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, retrieved 2018-11-30, page 123

     ขอพระราชทานท้าววรบุตรว่าที่อุปฮาดเปนพระศรีสงครามเจ้าเมืองเลย

     kɔ̌ɔ prá-râat-chá-taan táao wɔɔ-rá bùt wâa-tîi ùp-bpà-hâat bpen prá sǐi sǒng-kraam jâao mʉʉang ləəi

     beg the royal permission for Thao Worabut, acting vice-ruler, to become Phra Si Songkhram, ruler of Loei Town.

ท้าว • (táao)

1. shiveringly; tremblingly.