ครอง

From Old Khmer គ្រោង (groṅa) or គ្រង (graṅa, “to rule, to administer; to protect, to watch over”). Cognate with Modern Khmer គ្រង (krɔɔng).

ครอง • (krɔɔng) (abstract noun การครอง)

1. to rule; to administer; to govern.
   • 1510, “จารึกฐานพระอิศวรเมืองกำแพงเพชร”, in ประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา, volume 1, พระนคร: สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, published 1967, page 28:

     ให้ครองสัตว์สี่ตีนสองตีนในเมืองกำแพงเพชร

     hâi krɔɔng sàt sìi dtiin sɔ̌ɔng dtiin nai mʉʉang gam-pɛɛng-pét

     so that reigns over two-footed four-footed creatures in the town of Kamphaeng Phet.

   • 1855, “แผ่นดินสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒”, in พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา, volume 1, กรุงเทพฯ: n.p., published 1912, page 14:

     ให้ขึ้นไปครองเมืองพระพิศณุโลก

     hâi kʉ̂n bpai krɔɔng mʉʉang prá pít-sà-nú-lôok

     ordered to go up to rule the town of Phra Phitsanulok.

2. to own; to possess; to occupy.
   • 1860, คทาธรธรณินทร์ (เยีย), เจ้าพระยา, “พงศาวดารเมืองพระตะบอง”, in ประชุมพงศาวดาร, volume 16, พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์, published 1932, page 1:

     ให้เจ้าองค์รามน้องต่างมารดาขึ้นครองราชสมบัติ

     hâi jâao ong raam nɔ́ɔng dtàang maan-daa kʉ̂n krɔɔng râat-chá-sǒm-bàt

     allowed Chao Ong Ram, younger brother of different mother, to ascend assume the seat of royalty.

   • 1922 September 14, อุดมราชภักดี (โถ สุจริตกุล), พระยา, “กฎธานิโยปการ พระพุทธศักราช ๒๔๖๕”, in ธรรมนูญลักษณปกครองคณะนคราภิบาล พระพุทธศักราช ๒๔๖๕, n.p., page 22:

     ผู้ที่ครองเคหสถานอันรวมอยู่ในขอบเขตที่ดิน...

     pûu tîi krɔɔng kee-hà-sà-tǎan an ruuam yùu nai kɔ̀ɔp-kèet tîi-din ...

     The person who owns a place of dwelling which is included in the land boundaries ...

3. (used of a priest) to don; to dress; to wear.
   • 1932 December 18, “การฉลองรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช ๒๔๗๕”, in ราชกิจจานุเบกษา, volume 49, number 0D, page 3199:

     สมเด็จพระสังฆราชเจ้า...ออกไปครองผ้าเสร็จกลับมานั่งเหนืออาสน

     sǒm-dèt prá sǎng-ká-râat-jâao ... ɔ̀ɔk bpai krɔɔng pâa sèt glàp maa nâng nʉ̌ʉa àat

     His Holiness the Prince-Patriarch ... went out to put on the robe. Having finished returned to sit upon pulpit.

   • 1962, ยุวพุทธิกสมาคมแห่งประเทศไทย, องคุลิมาล, 3rd edition, พระนคร: ไทยวัฒนาพานิช, page 23:

     พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงถือบาตรครองจีวรเข้าสู่หมู่บ้าน

     prá-pûu-mii-prá-pâak-jâao song tʉ̌ʉ bàat krɔɔng jii-wɔɔn kâo sùu mùu-bâan

     The Blessed One, carrying an alms bowl wearing the saffron robe, came into the village.

4. to maintain; to support; to sustain.
   • 1956 November 15, “ประมวลกฎหมายอาญา ภาค ๓”, in ราชกิจจานุเบกษา, volume 73, number 95A, page 166:

     ผู้ใดเสพย์สุรา...จน...ครองสติไม่ได้ขณะอยู่ในถนนสาธารณะ...

     pûu dai sèep sù-raa ... jon ... krɔɔng sà-dtì mâi dâai kà-nà yùu nai tà-nǒn sǎa-taa-rá-ná ...

     Whoever consumes liquor ... to the point of ... being unable to maintain consciousness whilst being on a public road ...

5. to maintain, conduct, or manage (someone or something in a certain way or condition).