klok

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  klok    (hulp, bestand)
• IPA: / klɔk / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• klok

Woordherkomst en -opbouw

• zn: via Middelnederlands clocke van Oudiers clocc (Iers clog) dat zelf een klanknabootsing is, in de betekenis van ‘bel, uurwerk’ voor het eerst aangetroffen in 1237; vergelijk Angelsaksisch clucge, Oudnoords klukka
• tw: klanknabootsing

Zelfstandig naamwoord

de klok v / m

1. (natuurkunde), (tijdrekening) een instrument dat de tijd bijhoudt

   • Als je wil weten hoe laat het is kijk je maar op de klok. 

2. (muziekinstrument) een belvormige idiofoon, vooral bekend van kerktorens en carillons
3. (communicatie) een akoustisch waarschuwingsmiddel waarmee men geluidssignalen aan de bevolking kan geven

   • De klokken luiden voor de aanvang van de mis, maar ook bij gevaar. 

Verwante begrippen

• horloge, kookwekker, pendule, slingeruurwerk, tijd, uurwerk, wekker
• beiaard, carillon

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

• De klok achteruit zetten

• Een man van de klok zijn

• : Daar kun je de klok op gelijkzetten

• : Met de regelmaat van een klok

• : Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens

• : Iets aan de grote klok hangen

• : Dat klinkt als een klok

• : De klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt

• : De noodklok luiden

Vertalingen

Werkwoord

klok

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van klokken
   

   • Ik klok. 

2. gebiedende wijs van klokken
   

   • Klok! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van klokken
   

   • Klok je? 

Tussenwerpsel

klok

1. het geluid van een vloeistof die schoksgewijs door een vernauwing stroomt

   • Daar glijdt je hand al onder je bed en grijpt een fles, daar zweeft hij door de lucht naar de handig aan de muur bevestigde opener en pats daar gaat de dop, de fles tussen de lippen gedrukt, klok, klok, klok, daar knap je van op. 

2. het geluid dat vogels als kippen en kalkoenen maken tijdens het uitbroeden van eieren en het grootbrengen van kuikens

   • Verscheiden breedgevleugelde hennen lokten met een deftig klok, klok, klok, een troep van bonte vederloze kiekentjes tot zich, die met een hulpeloos gepiep tot haar beschermende vleugelen vloden, en elk diertje kende zijn eigen moeder. 

Opmerkingen

• "Klok" geeft een enkele uitstoot van vloeistof weer, of een enkel geluid van een hoen, maar vaak gaat het om een herhaalde uitstoot of geluid die dan door reduplicatie wordt weergegeven, zodat vormen als "klokklok" en "klokklokklok" ontstaan.

Meer informatie

• Zie de doorverwijspagina op Wikipedia voor meer informatie.

Gangbaarheid

• Het woord klok staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "klok" herkend door:

Verwijzingen