zetten

Nederlands

Uitspraak

Geluid: zetten (hulp, bestand)
IPA: / ˈzɛtə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

zet·ten

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘plaatsen, doen zitten’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901.
erfwoord: Middelnederlands setten, uit Oudnederlands settan, ontwikkeld uit Oergermaans *satjan- ‘doen zitten’, causatief van *sitjan- ‘zitten’, waarvoor zie zitten. Evenals Nederduits setten, Duits setzen en Fries sette.

Werkwoord

zetten

overgankelijk op een bepaalde wijze schikken, geplaatst
▸ Ze reageerden alsof ik halverwege de wedstrijd een derde doel in het veld had gezet.
overgankelijk (m.b.t. koffie of thee) bereiden, klaarmaken
overgankelijk iets neerschrijven
- Hij zette zijn handtekening onder het document.
overgankelijk vastzetten
wederkerend, (België) plaatsnemen, gaan zitten
overgankelijk (oude ambacht bij het ontstaan van de boekdrukkunst) letters naast elkaar plaatsen zodat meerdere afdrukken van een document gemaakt kunnen worden

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Typische woordcombinaties

op individueel regime zetten
afgezonderd opsluiten
overeind zetten
oprichten

Uitdrukkingen en gezegden

aan de deur zetten
ontslaan
aan de dijk zetten
ontslaan
aan de kant zetten
niet langer zijn taak laten doen
alles op alles zetten
risico's nemen om iets voor elkaar te krijgen
alles op één kaart zetten
alles op haren en snaren zetten
zijn uiterste best voor iets doen
alles op het spel zetten
alles inzetten en mogelijk alles verliezen
de kat bij de melk zetten
iemand erg in de verleiding brengen
de klok achteruit zetten
terug naar oude toestanden gaan
de kroon op het werk zetten
het werk prachtig voltooien
de puntjes op de i zetten
de laatste details toevoegen of heel precies werken
de sokken erin zetten
hard gaan lopen
de tering naar de nering zetten
niet meer uitgeven dan dat je hebt
geen zoden aan de dijk zetten
niets opleveren
het beste beentje voor zetten
je uiterste best doen
iemand de pen op de neus zetten
streng ondervragen of aanpakken
iemand de voet dwars zetten
tegenwerken
iemand een bril op de neus zetten
iemand dwingen gehoorzaam te zijn
iemand een hak zetten
met iemand een gemene streek uithalen
iemand het mes op de keel zetten
allerlei middelen gebruiken om iemand onder druk te zetten
iemand iets betaald zetten
wraak nemen of straffen
iemand in de bloemetjes zetten
iemand huldigen met bloemen
iemand in het zonnetje zetten
op positieve wijze aandacht krijgen (meestal vanwege een bepaald feit) ofwel: op negatieve wijze: iemand bespotten en plagen vanwege een fout
iemand naar zijn hand zetten
iemand precies laten doen wat hij wil
iemand niet kunnen zetten
niet echt naar iemand luisteren wanneer iemand meepraat
iemand op het goede spoor zetten
goede raad geven
iets in de ijskast zetten
met iets niets meer doen
iets op touw zetten
iets organiseren
klem zetten
tot iets dwingen door alle alternatieven onmogelijk te maken
kwaad bloed zetten
iemand boos maken
op de kaart zetten
algemeen bekendheid bezorgen
op stapel zetten
beginnen met iets
op zijn nummer zetten
zeer duidelijk maken dat iets erg ongewenst is
strijk en zet gebeuren
erg vaak gebeuren
voet aan wal zetten
aan wal gaan
voor het blok zetten
dwingen om zonder uitstel een lastige keus te maken
zich schrap zetten
klaarmaken om de klap op te vangen
zijn licht niet onder de korenmaat zetten
meespreken, je mening geven en laten merken dat je er iets van weet