spits

vervoeging van
	spitsen

Nederlands

Uitspraak

Geluid: spits (hulp, bestand)
IPA: / spɪts / (1 lettergreep)

Woordafbreking

spits

Woordherkomst en -opbouw

zn: vermenging van Middelnederlands spitse zn "puntig uiteinde" en Duits Spitze "top van berg of toren" ^[1] ^[2] ^[3]
- in de betekenis ‘meest aanvallende voetballer’ aangetroffen vanaf 1970 ^[3]
- van Duits Spitz in de betekenis ‘hond van een bepaald ras’ aangetroffen vanaf 1867 ^[3]
- (verkorting) van spitsbroeder ^[4]
bn: via Middelnederlands spits van Duits spitz bn , op te vatten als afgeleid van spit met het achtervoegsel -s, in de betekenis van ‘puntig’ aangetroffen vanaf 1542 ^[5] ^[2] ^[3]
ww: spitsen ww zonder de uitgang -en

Zelfstandig naamwoord

de spits v / m

(verkeer) grote drukte in het verkeer op terugkerende tijdstippen
- Hij ging in de spits naar zijn werk.
(sport) binnen een ploeg een aanvallende speler die een positie opzoekt waarin hij een doelpunt kan maken
- Van de aanvallers is de spits meestal diegene die de meeste doelpunten maakt.
▸ Even later tekende Lewandowski wel voor zijn tiende Champions League-treffer. Oud-Ajacied Maximilian Wöber ging het duel met de Poolse spits veel te lomp in, waarna Lewandowski zijn zelf verdiende strafschop snoeihard in de linkerhoek schoot: 1-0.^[6]
(scheepvaart) klein vrachtschip, binnenschip (ook wel gebruikt als woonboot)
(bouwkunde) scherp, puntig uiteinde, hoogste punt
- De spits van de kerktoren.

de spits m

type hond met een spitse snuit, opstaande, vrij kleine oren, een dichte, afstaande vacht, een tamelijk steile achterhand en een krullende staart
(verouderd) beste vriend

spits m, o

eerste stoot van een aanval (alleen nog in uitdrukkingen)

Synoniemen

punt zn (1), tip zn (1), top zn (1)
boezemvriend

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Verwante begrippen

hoogtepunt
neus, piek, uiterste

Uitdrukkingen en gezegden

de/het spits afbijten
als eerste met iets beginnen
de/het spits bieden aan
krachtig verzet bieden tegen
op de spits drijven
iets tot het uiterste doordrijven of laten escaleren

Vertalingen

1. grote drukte in het verkeer op terugkerende tijdstippen

Duits: Stoßzeit ^(de), Spitze ^(de)
Engels: rush hour ^(en), peak hour ^(en)
Frans: heure de pointe ^(fr) v

Portugees: hora do rush ^(pt) v
Spaans: hora punta ^(es) v, hora pico ^(es) v
Tigrinya: መኪና ዝበዝሓሉ እዋን ^(ti), ግዜ ዋሕዚ ^(ti)

2. binnen een ploeg een aanvallende speler die een positie opzoekt waarin hij een doelpunt kan maken

Italiaans: attaccante ^(it) m
Portugees: avançado ^(pt), (Brazilië) atacante ^(pt) m
Spaans: delantero ^(es) m
Zweeds: anfallare ^(sv) g

3. klein vrachtschip, binnenschip (ook wel gebruikt als woonboot)

Duits: Frachtkahn ^(de) m
Engels: barge ^(en)

Frans: péniche ^(fr) v
Spaans: barcaza ^(es) v

4. scherp, puntig uiteinde

Duits: Spitze ^(de) v
Engels: peak ^(en), point ^(en), summit ^(en), tip ^(en)
Frans: pointe ^(fr) v, bout ^(fr) m

Portugees: ponta ^(pt) v
Spaans: cima ^(es) v, punta ^(es) v, vértice ^(es) m

5. type hond met een spitse snuit

Duits: Spitz ^(de) m
Engels: spitz ^(en)

Frans: spitz ^(fr) m
Spaans: lulú de Pomerania ^(es) m

Bijvoeglijk naamwoord

spits

in een punt uitkomend
- Hij kreeg de spitse pijl in zijn been.
scherpzinnig
- Ze gaf hem weer zo'n spits antwoord.

Verwante begrippen

pienter, puntig, scherpzinnig, schrander, snugger, vernuftig

Vertalingen

1. in een punt uitkomend

Duits: spitz ^(de)
Engels: pointed ^(en), spiked ^(en)

Frans: pointu ^(fr)
Spaans: puntiagudo ^(es)

2. scherpzinnig

Duits: scharfsinnig ^(de)
Engels: astute ^(en), shrewd ^(en)

Frans: pointu ^(fr), incisif ^(fr)
Spaans: perspicaz ^(es)

Werkwoord

spits

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van spitsen
- Ik spits.
gebiedende wijs van spitsen
- Spits!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van spitsen
- Spits je?