User talk:Nemzag/Gheg

Template:redirect Template:Infobox Language

Gheg (or Geg) is one of the two major dialects of the Albanian language. The other is Tosk, which is the main basis for the standard form of Albanian. The dividing line between these two dialects is the Shkumbin River, which winds its way through central Albania.

Gheg is spoken in Northern Albania, Kosovo, parts of the Republic of Macedonia, Turkey and Montenegro (Template:lang-sq), and by the Albanians of southern Serbia (mostly the cities of Preševo, Bujanovac, and Medveđa), (Template:lang-sq). It is also spoken in parts of Sicily and southern Italy.

Origin

The renowned Albanian author and politician Pashko Vasa in the 19th century argued that the origin of the word Gheg derives from the word Gjiant, Gegant, Gigand, Giant, referring to the verse found in the Homer's Iliad, "beyond the mountains of Akrokeronis, the land is inhabited by the Giants (Greek: Template:Polytonic; Latin: GIGAS).

Subdialects

Gheg has several subdialects, notably:

Southern Gheg (Pogradec, Librazhd, Elbasan)
Central Gheg (Tiranë, Krujë, Burrel)
Northwestern Gheg (Shkodër, Vermosh, Selcë, Vukël, Lëpushë, Nikç, Tamarë, Ulqin, Tivar, Plavë, Gucia, Pejë, Gjakovë, Prizren)
Eastern Gheg (Peshkopi, Dibër, Tetovë, Gostivar, Veles, Prilepë)
Northeastern Gheg (Shkupi, Kumanova, Kaçanik, Sharri, Gjilani, Preshevë, Bujanovc)
Northern Gheg (Prishtinë, Mitrovicë), and former Albanian populated territories of Nish Sanjak (Nish, Vranjë, Toplicë).

Phonology

Vowels

Oral

Written as	Greek Attic	Slavônic
ë (nër: 'under')		Ъ, ъ
a (mas: 'after')	Α, α	А, а
â (prâpë: 'back')
ä (knäqët: 'having fun')
e (dere: 'door')	Ε, ε	Е, е
ê (mênôj: 'I think')	Η, η	И, и
i (dritë: 'light')	Ι, ι	І, і
o (kos: 'yogurt')	Ο, ο	О, о
u (kur: 'when')	ΟΥ, ου	У, у
y (shyqyr: 'thank God')	Υ, υ	Ы, ы
ô (dôrë: 'hand')	Ω, ω	Ѡ, ѡ

Nasalized

IPA	Written as	Slavônic
	ĩ (hĩna: 'I entered'
	ẽ (mrẽna: 'within')	Ѧ, ѧ
	ã (hãna: 'moon'
	õ (some dialects)	Ѫ, ѫ
	ỹ (gjỹs: 'half')
	ũ (hũna: 'nose')

Differences between dialects

English	Standard Albanian	Tosk Albanian	Gheg Albanian	Root & Related	Source	Variation
Albania	Shqipëri	Shqipëri	Shqypní	Scipio / Scipiônês / Skipetar / /	latin	i ↔ y s ↔ sh ç ↔ q k ↔ q
Skopje	Shkupi	Shkupi	Shkupi	Scupi	latin	s ↔ sh س ↔ ش
we	ne	ne	nê (a te nêna)	نا (Ἀθήνη) / nos / ние / / /	arab / greek / latin / slavic	e ↔ ê /
us	në / neve	në / neve	na (a te na) / nevê , / nevɛ]	نا (Ἀθηνᾶ) / nobis / нас / / /	arab / greek / latin / slavic	ë ↔ a
i	une	une	unê	أنا / אני / unus / /	arabic / latin	e ↔ ê
me	unë / më	unë / më	unë / mu /	أنا / unus, me / ме, мене / με μου / / / /	arabic / latin / slavic / greek	ë ↔ ë
one	një	një	nji / njã	uniô	latin	ë ↔ ẽ
nine	nëntë	nëntë	nãndë / nãnë /	εννέα / ενενήντα /	greek	n ↔ nd
mind, think	mendoj	mëndoj	mênthôj / mênoj /	mêns, mêntëm /	latin	n ↔ nd
is	është	është	ãsht / ã /	est	latin	ë ↔ ẽ s ↔ sh
spider	merimangë	mirëmangë	barimãngë	μυρμήγκι	greek
root	rrenjë	rrënjë	rrẽjë			j ↔ nj
I do	bëj	bëj	bâj			ë ↔ â
made	bërë	bërë	bã / bânë /			b ↔ br
lord, sir	zotëri	zotëri	zôtëni	ζω	greek	n ↔ r
name	emër	emër	ẽmën	nômen	latin	n ↔ r
women	femër	femër	fẽmën	femina	latin	n ↔ r
sand	rërë	rërë	rãnë, zäl	harena	latin	n ↔ r
in	ndë	ndë	në			n ↔ nd
among, under	ndër	ndër	nër			n ↔ nd
underwear	ndërresa	ndërresa	nërresa			n ↔ nd
change	ndërroj	ndërroj	drrôj	अन्तर	Sanskrit	n ↔ nd
while	ndërsa	ndërsa	dërsa			n ↔ nd
till, until	derisa	derisa	teri sa			n ↔ nd
honest	ndershëm	ndershëm	nêrshëm	hônestô	latin	n ↔ nd
honor, respect	nder	nder	ner	hônorô	latin	n ↔ nd
honor	nderoj	nderoj	nerôj	hônorô	latin	n ↔ nd
thank	falenderoj	falënderoj	faliminerôj	hônorô	latin	n ↔ nd
bankrupt	falimentim	falimentim	falimentim	fallimentô	italian
mellowness	pjekuri	pjekuri	pjekuni			n ↔ r
state, condition	gjendje	gjëndje	gjẽndje			ë ↔ ẽ
sleep	fjetje	fjëtje	flẽtje			e ↔ ẽ
sleeps	fle	flë	flẽ			e ↔ ẽ
speak	flet	flët	fol			e ↔ ẽ
lie	gënjeshtër / rrenë /	gënjeshtër / rrënë /	rrẽnë	ingannô	latin	e ↔ ẽ
bird	zog	zok	zog
lady, madam	zonjë	zonjë	zôjë	ζω	greek	j ↔ nj
god	zot	zot	zôt	ζω	greek
to decease	a vdes	a vdës	a dês	ᾍδης	greek	d ↔ vd
died	vdiqa	vëdiqja	dêka	decedô	latin	d ↔ vd
the death	vdekja	vëdekja	dêkja	decedere	latin	d ↔ vd
king (passed ancestor) ()	mbret	mbret	mret/regj	راج مرت / राज्ञा मृत / rex / ρήγας /	sanskrit / latin / greek	m ↔ mb
protects	mbron	mbron	prun	imperatôr / Перун /	latin / slavic	p ↔ mbr
rearward	mbrapë	mbrapa	präpa			p ↔ mbr
yesternight	mbrëmë	mbrëmë	prämë			p ↔ mbr
loose	humb	humb	hup			p ↔ mb
evening	mbrëma	mbrëma	präma / mräma /			p ↔ mb m ↔ mb
slay	mbytë	mbytë	mytë	ميت / מי׳ת	semitic	m ↔ mb
rat	mi	mi	mĩni
on, above	mbi	mbi	mi			m ↔ mb
fill	mbush	mbush	mush			m ↔ mb
complete	mbaroj	mbaroj	parôj / marôj /	parô		p ↔ mb m ↔ mb
take	mbârr	mbarr	märr			m ↔ mb
after	mbas	mbas	mas / masanena /			m ↔ mb
after	pastaj	pastaj	tana	पश्चात्	Sanskrit
hold	mbâj	mbaj	mäj			m ↔ mb
to cover	mbuloj / mbloj /	mbuloj / mbloj /	mulôj / mlôj /	manipulô	latin	m ↔ mb
to sow	mbjell	mbjell	mjêll			m ↔ mb
interior	brenda	brënda	mrẽna			m ↔ mb
breakfast			saballëk	صبحانه	persian	e ↔ ê
Lunch	drekë		drêkë			e ↔ ê
Dinner	darkë		därkë			â ↔ ä
venter			bark			b ↔ mb
pregnant	mbarrë	mbarrë	bärrë / pärrë /	prægnas		b ↔ mb p ↔ mb
stand	mbështet	mbështet	bështêt	status	latin	b ↔ mb
deform	shtrembëroj	shtrembëroj	shtrêmbôj / shtrêmôj /	strambus / strabus /	latin	b ↔ br
damn	bre	?	bê			b ↔ br
separate	ndaj	ndaj	däj			d ↔ nd
make your	ndreqe	ndreqe	dreqe / drêçê /	directus, rectus facere, regula	latin	d ↔ nd
build, construct	ndertoj	ndërtoj	drêtôj	directus, structus	latin	d ↔ nd
straight, right	drejt	drejt	drêjt	directum, erectus	latin	e ↔ ê
to work	për të punuar	për të punuar	me punuê	πένομαι	greek	are ↔ ê
city	qytet	qytet	çytet	civitate	latin	ç ↔ q
city			sher	şehir / شهر /	turk persian
door	portë	portë	derë	porta / در /	latin / persian
dog	qen	qën	çẽn / çan /	canis	latin	ç ↔ q
lamb	qengj	qëngj	kingj / qingj			k ↔ q
to be	qenë	qënë	kjẽnë / kãnë /	كان	arab	k ↔ q
cry	qaj	qaj	käj	κλαίω	greek	k ↔ q
weep	qan	qan	kän	κλαίω	greek	k ↔ q
fun, satisfy	kenaqë	kënaqë	knaçë			ç ↔ q
thankful	shyqyr	shyqyr	shykyr	شُكْر	arab	k ↔ q
sugar	sheqer	sheqer	shekêr	شکر / سكر /	arab / turk / persian	k ↔ q
towel	peshqir	peshqir	pêshkir	پیشگیر	arab / turk / persian	k ↔ q
juniper	dëllinjë	enjë	bërshẽ
muck	baltë	llum	lloq
fire-iron	cimbidh	mashë	danë
I can	mundem	mundem	mũj	munia / manualis	latin
you can	mundesh	mundësh	mũnësh	munis / manus	latin	n ↔ nd
place	vend	vënd	ven			n ↔ nd
finish	fund	fund	fũn	finis	latin	n ↔ nd
end, bottom	fund	fund	fũnd	fundus	latin	n ↔ nd
nose	hundë	hundë	hũnë			n ↔ nd
fox	dhelpër	dhelpër	skile	σκύλο	greek
up, high	lart	lart	nâltë	altus	latin
stop, halt	ndaloj	ndaloj	naloj			n ↔ nd
puppy, dog	këlysh	këlysh	klish	σκύλο	greek	i ↔ y
mount, up	hipje	hipje	ypjê	υψος / ὑπέρ	greek	i ↔ y
descender, landed	zbriti	zbriti	zhdrypi	υπο- / ὑπό /	greek	i ↔ y
any, anybody	ndonjë	?	zhdônjë
life	jeta	jeta	jêta	حياة / حيات / حياتى	arab / turk / persian
staying, subsisting			jes
finished	kry	sos	betis	bitiş	turk
but	por	por	amã	ama	turk
only, but, beside	veç	veç	vêç			e ↔ ê
alone	vetëm	vetëm	vêtm			e ↔ ê
remain	mbes	mbes	mês			m ↔ mb
remained	mbeta	mbeta	meta			m ↔ mb
close	mbyll	mbyll	myll		Shkodër	m ↔ mb
close	mbëshele / mbëçele /	mbërshele	mshêlê			m ↔ mb
gather, collect	mbledh	mbledh	mlêdh			m ↔ mb
search	kërko	kërko	kërko	circare (ring)	latin
look	shiko	shëko	këqyr / kshyr /	oculis sequor	latin
leave	shkoj	shkoj	shkôj
go			yrôj	ire	latin
visage	fytyrë	fytyrë	ftyrë	factura	latin
face	faqë	?	fäçë	face	latin	ç ↔ q
annoy, tease	ngac	ngac	gac / guc /	agacer	french	g ↔ ng
annoy, tease	ngacmoj	ngacmoj	gacmoj	agacer	french	g ↔ ng
charge, load	ngarkoj	ngarkoj	garkoj	carrus / incaricô /	latin	g ↔ ng
car	karro	karro	kêrr	carrus	latin	g ↔ ng
chair	karrige	karrige	karrik	carrus / carega /	latin / italian	k ↔ g
have	kam	kam	kâm
has, there is	ka	ka	kä
by, to	nga	nga	ka			k ↔ ng
slowly	ngadalë	ngadalë	kadälê			k ↔ ng
sometimes	nganjëherë	nganjëherë	kaniherë			k ↔ ng
cadaster, parcel	ngastër	ngastër	kastër / kadastër /			k ↔ ng
complicate	ngatërroj	ngatërroj	katrrôj	inquaternô	latin	q ↔ ng
destroy	shkatërroj	shkatërroj	shkatrrôj	destruô, struo, troja	latin	s ↔ sh س ↔ ش
soldier	ushtar	ushtar	ushtar	struô, hostis, שׁוֹטֵר, σωτήρ , , ,	latin	s ↔ sh س ↔ ش
fire	zjarri	zjarri	zjarrmi			rm ↔ r
enemy	armik	armik	anmik / anëmik /	inimicus	latin	n ↔ r
Short	shkurt	shkurt	shkurt	curtus	latin	s ↔ sh س ↔ ش
science	shkencë	shkencë	shkencë	scientia	latin	s ↔ sh س ↔ ش
who	kush	kush	kush	quis	latin	k ↔ q
what	çka	çka	shka / qa, ça /			q ↔ ç
something	diçka	diçka	dishka / diça /			q ↔ ç
why	pse	pse	përshka / përqa /	pro quid	latin
your	tëndë	tënde	tinë / tänë	teneô	latin	ë ↔ a
your	tënde	tënde	tinê / tãnê /	tenirê	latin	n ↔ nd
you	të	të	ti / tê /	te / ти /	latin / slavic	ë ↔ ê
to			të
your	tuaj	tuaj	tuaj	tua	latin	ë ↔ ê
this	këtë	këtë	kta			ë ↔ a
those	këto	këto	kto			ë ↔ a
of these	këtyre	këtyre	ktynê			n ↔ r
these	këtyrëve	këtyrëve	ktynvê			n ↔ r
of those	atyre	atyre	atynê (Atʰêna)			n ↔ r
those	atyrëve	atyrëve	atynvê			n ↔ r
eagle	shqiponjë	shqipanjë	shqipãnjê / shqypänjê /	excipô / accipitër (πτερό πετώ) / ( )	latin	s ↔ sh c ↔ q
pronounce, cite	shqiptoj	shqiptoj	shqiptôj / Shqipôj /	excitô / scitô (σοφός) / ()	latin / greek	s ↔ sh c ↔ q
understand	kuptoj	kuptoj	kuptoj	computô	latin	c ↔ k o ↔ u
security	siguri		siguri	secure	latin	c ↔ g
like, as though	sikur	sikur	sikur
as	si	si	si
how			çysh
how much	sa	sa	sä	σαν	greek
if	qoftë	qoftë	kôftë			k ↔ q
what(p.m.)	çfarë	çfarë	tfarë
which (p.m.)	cili	cili	cili
which (p.f.)	cila	cila	cila
century			shekulla	sæculum	latin	s ↔ sh