dziać

• dzieć, dziejać

Inherited from Proto-Slavic *děti. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /d͡ʑaːt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /d͡ʑɒt͡ɕ/

dziać impf (perfective udziać)

1. to do; to act
   • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 129:

     Dzeyą a. *czyno fungor (pro quo legatione fungor in catena, ita ut in ipso audeam, prout oportet me, loqui Eph 6, 20)

     [Dzieję a. czynię fungor (pro quo legatione fungor in catena, ita ut in ipso audeam, prout oportet me, loqui Eph 6, 20)]

   • 1856-1870 [1431], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎, volume II, number 2364:

     Unum tuss cirotecarum dzanych

     [Unum tuss cirotecarum dzianych]

dziać pf

1. (attested in Sieradz-Łęczyca) to lose, to misplace; to place, to put
   • 1897 [1394], Teki Adolfa Pawińskiego‎, volume III, number 3470, Łęczyca Land:

     Mego czloueka gøl... i tamo gi pøthal, a w them ne wem, kamo gi dzal

     [Mego człowieka jął... i tamo ji pętał a w tem nie wiem, kamo ji dział]

dziać impf

1. (attested in Lesser Poland) to call; to name
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎, Krakow, page 2b:

     Czeszarsz, gemusczy gest bilo tho ymø Augustus dza[a]no

     [Cesarz, jemużci jest było to imię Augustus dziano]

2. (attested in Lesser Poland) to say, to speak
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎, Krakow, page 172a:

     Alleczby nektory clouek... tako rzecl, ysze gacz, dze, ne mogø bycz swøth

     [Alećby niektory człowiek... tako rzekł, iże jać, dzie, nie mogę być święt]

3. (reflexive with się, attested in Masovia) to happen, to go on, to unfold, to take place
   • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎, volume VIII, number 8758:

     A potem czo sya dzalo, to bylo za yego poczanthkem

     [A potem co się działo, to było za jego początkiem]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 377:

     Vschytek lyvd veselyl szye ze wschysthkych tych czvd vyelebnych, ktore szye dzyaly od nyego (quae gloriose fiebant ab eo Luc 13, 17)

     [Wszytek lud weselił sie ze wszystkich tych cud wielebnych, ktore sie działy od niego (quae gloriose fiebant ab eo Luc 13, 17)]

   • 1950 [1477], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3095, Warsaw:

     Domini, nyesprąwyedlyw[y][ości] my szą dzeya a precone

     [Domini, niesprawiedliw[ości] mi się dzieją a precone]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 734:

     O tem, yako dzyevycza Marya pytala svyatego Yana, czo by szye dzyalo z yey synem?

     [O tem, jako dziewica Maryja pytała świętego Jana, co by sie działo z jej synem?]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 85:

     Dzyalo syąn w Sochaczowye (acta sunt in Sochaczew), w ponyedzalek po nyedzyeli Cantate

     [Działo się w Sochaczowie (acta sunt in Sochaczew) w poniedziałek po niedzieli Cantate]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 5, 16:

     Ach sluszebnyky twoge byczmy byyø, przesprawnye sze dzege przeczyw ludu twemu (iniuste agitur contra populum tuum)

     [Ach służebniki twoje biczmi biją a przezprawnie sie dzieje przeciw ludu twemu (iniuste agitur contra populum tuum)]

• Polish: dziać
• Silesian: dziŏć

• Boryś, Wiesław (2005) “dziać, dziać się”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “dziać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “dziać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dziać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dziać, dzieć, dziejać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• dzieć, dziejać (Middle Polish)

Inherited from Old Polish dziać.

• Audio 1; “dziać”:

  (file)

• Audio 2; “dziać się”:

  (file)

• Rhymes: -at͡ɕ
• Syllabification: dziać

dziać impf

1. (transitive, intransitive) to knit; to weave (to turn thread or yarn into a piece of fabric)

   Synonyms: robić na drutach, tkać

2. (obsolete, transitive) to embroider (to stitch a decorative design on fabric with needle and thread)

   Synonyms: haftować, wyszywać

3. (obsolete, transitive) to do; to make

   Synonyms: działać, czynić, robić

4. (obsolete, transitive) to call; to name

   Synonym: nazywać

5. (obsolete, transitive) to recite, to retell

   Synonyms: głosić, opowiadać

6. (reflexive with się) to go on (to happen or occur)

   Synonyms: stawać się, wydarzać się, zachodzić

7. (reflexive with się) to happen to, to occur to

   Synonyms: przytrafiać, zdarzać się

8. (reflexive with się, obsolete) to work out (to be successful)

   Synonyms: powodzić się, udawać się, wieść się

9. (reflexive with się, Middle Polish) to be recited, to retold

   Synonyms: głosić się, opowiadać się

dziać pf

1. (transitive, Middle Polish) to misplace; to place
2. (reflexive with się, obsolete or regional) to turn around; to get lost

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dziać się is one of the most used words in Polish, appearing 13 times in scientific texts, 4 times in news, 13 times in essays, 17 times in fiction, and 24 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 71 times, making it the 906th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• dziać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dziać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dziać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dziać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dziać się, dzieć się, ”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (13.03.2020) “DZIAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• “DZIAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 13.03.2020
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dziać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dziać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dziać, ”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 630