god

Niet te verwarren met: God, gód, gōd

Nederlands

Uitspraak

Geluid: god (hulp, bestand)
IPA: / ɣɔt / (1 lettergreep)
- (Noord-Nederland): /χɔt/
- (Vlaanderen, Brabant): /ɣɔt/
- (Limburg): /ɣɔd/

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord, in de betekenis van ‘bovenmenselijk wezen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 776 ^[1]

afkomstig van ^[2]:

Middelnederlands: god

Oudnederlands: got ‘(de christelijke) God’ (eind 8e eeuw)

Germaans: *guda- o ‘het vereerde, geëerbiedigde’

Indo-Europees: *g^whu-tó- ^[3]

Verwant in Germaans:

West: Engels: god (Angelsaksisch: god o), Duits: Gott, (Oudhoogduits: got m), Fries: god (Oudfries: god m)

Noord: Zweeds/Deens/Noors: gud (Oudnoords: guð m, o), IJslands/Faeröers: guð

Oost: Gotisch: guð m

Verwant in andere Indoeuropese talen:

Slavisch: Russisch: говеть /govět’/ ‘vasten en ter communie gaan’, (verouderd) ‘eerbiedigen, vereren’ (Oudkerkslavisch: говѣти /gověti/ ‘eerbiedigen, vereren’)

Romaans: Latijn: favēo ‘begunstigen’ ^[4]

Zelfstandig naamwoord

de god m

(religie) hypothetisch bovennatuurlijk wezen dat verantwoordelijk wordt geacht voor (bepaalde aspecten van) de werkelijkheid
- De god van de zee, de god van de oorlog.
- Waren de goden kosmonauten?
versterkend voorvoegsel (krachtterm) heel erg, gebruikt als linkerdeel van samengestelde bijvoeglijke naamwoorden als versterker van het rechterdeel; in feite samengesteld met God, maar geschreven met een kleine letter volgens spellingregel 16.S
- Ze zitten de godganse dag achter de computer.

Verwante begrippen

geloof, God, godheid, godsdienst, opperwezen, religie

Vertalingen

1. hypothetisch bovennatuurlijk wezen dat verantwoordelijk wordt geacht...

Middelnederduits: gad, god, got
Middelnederlands: god, got
Nedersaksisch: god ^(nds), Goatt ^(nds), Godd ^(nds), Gott ^(nds), Guatt ^(nds)
Noors: gud ^(no) m
Nynorsk: gud ⁽ⁿⁿ⁾ m
Oezbeeks: xudo ^(uz)
Oudfries: god
Oudsaksisch: gad ^(osx), god ^(osx)
Pools: bóg ^(pl)
Roemeens: zeu ^(ro)
Russisch: бог ^(ru) m (bog)
Saterfries: God ^(stq)
Schots: god ^(sco)
Servisch: bog ^(sr)
Slowaaks: boh ^(sk)
Spaans: dios ^(es)
Tsjechisch: bůh ^(cs) m
Turks: tanrı ^(tr)
Vietnamees: thần ^(vi)
West-Vlaams: god ^(vls)

Gangbaarheid

Het woord god staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "god" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.^[5]

Verwijzingen

↑ "god" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ god op website: Etymologiebank.nl
↑ Guus Kroonen. 2013. Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden - Boston: Brill Publishers: p. 193-4.
↑ Peter Schrijver. 1991. The reflexes of the PIE laryngeals in Latin. Amsterdam - Atlanta: Rodopi: p. 441-2.
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Afrikaans

Angelsaksisch

Woordherkomst en -opbouw

van Protogermaans *gudą, via Proto-West-Germaans *god
van Protogermaans *gōdaz, via Proto-West-Germaans *gōd

Zelfstandig naamwoord

god

(religie) god; hypothetisch bovennatuurlijk wezen dat verantwoordelijk wordt geacht voor (bepaalde aspecten van) de werkelijkheid
(religie) God; de god van de Abrahamistische religies (specifiek de Christelijke God)

Overerving en ontlening

Middelengels: god, God, godd, godde
- Engels: god
- Schots: god

Bijvoeglijk naamwoord

god

goed

Overerving en ontlening

Middelengels: god, gode, goed, good, gude
- Engels: good
- Schots: guid
- Yola: gayde, gooude

Deens

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: /guː/

Woordherkomst en -opbouw

van Oudnoords góðr

		stellend	vergrotend	overtreffend
onbepaald (sterk)	g enkelvoud	god	bedre	bedst
	o enkelvoud	godt
	meervoud	gode
bepaald (zwak)	enkelvoud en meervoud	gode	bedre	bedste

Verwijzingen

god in:
Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
Den Dankse Ordbog op website:ordnet.dk

Drents

Engels

Uitspraak

Geluid: god (VS) (hulp, bestand)
IPA: /gɑːd/ (VS), /gɒd/ (VK)

Woordherkomst en -opbouw

van Middelengels god / God / godd / godde

enkelvoud	meervoud
god	gods

Fries

Woordherkomst en -opbouw

van Oudfries god

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	god	goaden
verkleinwoord	godsje

Verwijzingen

Wurdboek fan de Fryske taal - Instituut voor de Nederlandse taal

Limburgs

Middelengels

Woordherkomst en -opbouw

van Angelsaksisch god
van Angelsaksisch god / gōd

Zelfstandig naamwoord

god

(religie) god; hypothetisch bovennatuurlijk wezen dat verantwoordelijk wordt geacht voor (bepaalde aspecten van) de werkelijkheid
(religie) God; de god van de Abrahamistische religies (specifiek de Christelijke God)

Middelnederduits

Woordherkomst en -opbouw

van Oudsaksisch gad / god
van Oudsaksisch god / gōd

Zelfstandig naamwoord

god

(religie) god

Overerving en ontlening

Nedersaksisch: Goatt, Godd, Gott, Guatt
Plautdietsch: Gott

Bijvoeglijk naamwoord

god

goed

Middelnederlands

Zelfstandig naamwoord

god

(religie) god

Overerving en ontlening

Limburgs: god, gód
Nederlands: god
- Afrikaans: god

Nedersaksisch

Woordherkomst en -opbouw

van Middelnederduits gad / god / got
van Middelnederduits god / got / gôt

Nedersorbisch

Zelfstandig naamwoord

god

genitief meervoud van gódy

Noors

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: /guː/

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord van Oudnoords woord góðr, uit Germaans *gōda- “goed”, “geschikt”', verwant aan Nederlands goed, Engels good, Duits gut, enz.

Naar frequentie	106

Bijvoeglijk naamwoord

god

goed
«Er det noen som har forslag til en god kake?»
Heeft iemand een suggestie voor een goede taart?

«Fotballjentene, håndballjentene, skigutta og Oslo-filharmonikerne. De hevder seg i verdenstoppen. På samme måte skal vi vise at norsk næringsliv klarer seg internasjonalt. Trenger vi kanskje et nytt slagord? Det er typisk norsk å være god.»^[1]

De voetbalmeiden, de handbalmeiden, de skijongens en het Oslo Philharmonisch Orkest. Ze beweren aan de wereldtop te staan. Op dezelfde manier moeten we laten zien dat het Noorse bedrijfsleven en de industrie het internationaal goed doen. Hebben we misschien een nieuwe slogan nodig? Het is typisch Noors om goed te zijn

Verbuiging

		stellend	vergrotend	overtreffend
onbepaald (sterk)	m/v enkelvoud	god	bedre	best
	o enkelvoud	godt
	meervoud	gode
bepaald (zwak)	enkelvoud en meervoud	gode	bedre	beste

Afgeleide begrippen

i god tid

Uitdrukkingen en gezegden

i god tid

op tijd

godt nyttår / godt nytt år

Gelukkig Nieuwjaar!

vær så god

alsjeblieft / dankjewel

Verwijzingen

↑ Weblink bron
Noors premier Gro Harlem Brundtlands
“Nyttårstale (Nieuwjaarstoespraak)” (1 januari 1992)

Nynorsk

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: /guː/

Woordafbreking

god

Woordherkomst en -opbouw

van Oudnoords góðr

Bijvoeglijk naamwoord

god

goed

Verbuiging

		stellend	vergrotend	overtreffend
onbepaald (sterk)	m/v enkelvoud	god	betre	best
	o enkelvoud	godt
	meervoud	gode
bepaald (zwak)	enkelvoud en meervoud	gode	betre	beste

Afgeleide begrippen

i god tid

Uitdrukkingen en gezegden

i god tid

op tijd

godt nyttår / godt nytt år / godt nyår

Gelukkig Nieuwjaar!

ver så god

alsjeblieft / dankjewel

Oudfries

Woordafbreking

god

Woordherkomst en -opbouw

van Protogermaanse *gudą, via Proto-West-Germaanse *god
van Protogermaanse *gōdaz, via Proto-West-Germaanse *gōd

Zelfstandig naamwoord

god

(religie) god

Overerving en ontlening

Fries: god
Saterfries: god

Bijvoeglijk naamwoord

god

goed

Schrijfwijzen

gōd

IPA: /ɣɔd/
IPA: /ɣoːd/

Woordafbreking

god

Woordherkomst en -opbouw

van Protogermaans *gudą, via Proto-West-Germaans *god
van Protogermaans *gōdaz, via Proto-West-Germaans *gōd

Zelfstandig naamwoord

god

(religie) god; hypothetisch bovennatuurlijk wezen dat verantwoordelijk wordt geacht voor (bepaalde aspecten van) de werkelijkheid
(religie) God; de god van de Abrahamistische religies (specifiek de Christelijke God)