The following comparative word lists of South Bauchi languages are from Shimizu (1978).[1]
Shimizu collected the data in Nigeria from 1974-1975.
The word lists below cover the following 32 languages spoken in Nigeria, mainly in Jama'a, Zungur, Dass, Bula, and Lere LGAs of southern Bauchi State.
No. | Language |
---|---|
1 | Bòghòm (Burrum) |
2 | Kiir (Kir) |
3 | Laàr (Balàr) |
4 | Mánsi (Mangas) |
5 | Sòòr (Zaŋwal); Zaŋwal of Zungur |
6 | Lungu (Tala) |
7 | Shò (Jù); Jimi |
8 | Mbaarù |
9 | Gùrùntùm |
10 | Mɨ̀gang (Booluu); Pelu |
11 | Gyaanzi (Gèèjì) |
12 | Buu (Zàràndaa) |
13 | Zùl |
14 | Barang (Baram); Dììr (Baram Dutse) |
15 | Bɨ̀lɨ̀ (Bùlì) |
16 | Nyámzàx (Laŋas); Lundur |
17 | Posɨ (Polci) |
18 | Zeem |
19 | Tule (Tulai) |
20 | Chaari |
21 | Dokshì (Lushi) |
22 | Dɨkshi (Bàraza?) |
23 | Bàndas (Dur) |
24 | Boòdlɨ (Zumbul) |
25 | Wangdày (Wanɗì) |
26 | Zòdì (Dwàt) |
27 | Zàksɨ̀ (Zàkshì) |
28 | Bòòt (Boto) |
29 | Zaarɨ (Zari); Sigidi |
30 | Zaar of Kàl |
31 | Zaar of Gàmbar Lèère |
32 | Zaar of Lùsa |
Shimizu (1978) classifies the South Bauchi languages as follows. Individual languages are highlighted in italics.
No. | English gloss | Bòghòm (Burrum) | Kiir (Kir) | Laàr (Balàr) | Mánsi (Mangas) | Sòòr (Zaŋwal); Zaŋwal of Zungur | Lungu (Tala) | Shò (Jù); Jimi | Mbaarù | Gùrùntùm | Mɨ̀gang (Booluu); Pelu | Gyaanzi (Gèèjì) | Buu (Zàràndaa) | Zùl | Barang (Baram); Dììr (Baram Dutse) | Bɨ̀lɨ̀ (Bùlì) | Nyámzàx (Laŋas); Lundur | Posɨ (Polci) | Zeem | Tule (Tulai) | Chaari | Dokshì (Lushi) | Dɨkshi (Bàraza?) | Bàndas (Dur) | Boòdlɨ (Zumbul) | Wangdày (Wanɗì) | Zòdì (Dwàt) | Zàksɨ̀ (Zàkshì) | Bòòt (Boto) | Zaarɨ (Zari); Sigidi | Zaar of Kàl | Zaar of Gàmbar Lèère | Zaar of Lùsa |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | arm | âmsi | wam | wam | wamsi | àâ | aa | aa | bàŋlí | āā | aŋ | âŋ | two | àme | àm | aa | aàm | aàm | taù | tawò | taù | taù | tau | tau | twoo | twoo | too | twòa | tau | tau | taâs | taâs | taâs |
2 | ash | muyúŋ | ŋúrəŋ | ŋŋoro | ŋúruŋ | kîîsî | kiîsi | ɗaa’səl | bùùshí | bùùshi | mbatlal | mbətlə̂l | mbùtlə̀l | mudlarə | bèllə̀ŋ | mbətlə̀r | gîtlî | gîîtlə | mbòtsə̀ŋ | gîtli | gîtli | gîìtli | jàmtî | jâmtə̂n | gyàntùm | càŋtâm | jàŋtàm | gîîtlə | betleerə | yââtlə | gyàntò | gə̀tlâr | bîtlâr |
3 | bark | wùlàŋ | kwoptlaŋ | kwaptlaŋ | ŋgwàkrák | kwaptlaŋ | kwoplaŋ | kwoplaŋ | ŋgwàŋdî | gwâŋrì | gùpləŋ | gupdləŋ | kâl | kuur | wùbuk | wobə̀r | kwàpla | kwòòri | kàŋlàŋ | kàkàkəròò | kaark | kuuru | kə̀rəp | kwoor | kwòrəp | kwoi | kursə | wùrgə̀ | kobək | kwàbâ | kàbu | kûrahi | |
4 | belly | bədol | tûk | túwòk | twok | kaadù | kaado | kaadu | dênjî | dîînjî | tuki | tùkî | tugyà | tù’è | tuù | bə̀ndə̀ | tuû | tuû | tə̀kâì | tûkò | tə̂kə̃ | tūk | tuu | tû | tuù | tuù | tuu | tuû | kuts’ǹ | tuû | tuù | tû | vwà |
5 | bird | ɗwáy | dot | dwoot | ɗoor | yaasi | yaasi | yaasi | yaŋzî | yaŋzî | yààtli | yaaslì | yaadlì | yaatlì | yaatlì | etì | yaadli | yaadlì | yadlì | yaadlî | yaadlə̂ | yaadli | yedlî | yedlî | yedlì | yedlì | nyal | yaadlì | yaadlì | yadlî | yâàdli | yatlî | yètli |
6 | blood | shaal | pirə̂ŋ | firàŋ | púruŋ | praa | prà | brà | byêêram | bàraŋ | wûlaŋ | xulaŋ | xùlà | bràni | braani | bràn | bràn | braan | vùràni | wùrààni | bùràŋ | wôkâ- | buran | bràn | bràn | bràn | vrànə | vràànə | bràànəŋ | və̀ràan | vwàraŋ | vàràŋ | |
7 | bone | kûŋúl | gwâŋâl | gwaŋal | guul | kuùl | kuul | ghuul | yìŋshì | yàŋshì | yiisi | iisiì | ììsì | gulò | gùli | gùl | guul | gwòòlu | yìîáây ? | nyèsè | ŋis | yes | wadlàl | yes | yès | yes | es | mwat | yiskə̀ | tsəm | tlèrà | mwàt | mwât |
8 | breast | nôòm | noòn | noòn | nwòn | nyii | nyii | nyii | wuûru | wûûru | nĩĩ | nii | niì | nyiini | nyiini | nyen | nyiin | nyeen | niini | nyiini | niini | niini | niynek | nyinè | nyin | nyin | ŋgim | niine | niine | nyiinəŋ | màâma | nyin | maâm |
9 | cloud | lway | gààjìmàro | jàâjìmàre | gààjîmàre | koptəŋ íwàn | jâàjìmâroi | jâàjìmârei | vwàn | gââjîmâre | yaasî | yaasô | lyaa dà pwətì | haɗirì | jùŋ yaanş̀ | nyââfwân | juŋhwat | tûntuulû | sâàli kə̀də̀ | fwân | lyar | gaajimare | bandə | gâàjîmare | fwan | girgishi | vwân tlə | gâjîmaro | gutkûshî | gudgîshî, dûndùùri | dûndùùri | ||
10 | dog | nyáŋ | nyaŋ | nyaŋ | nyaŋ | yàr̀ | yor | yár | dàà | dà | kâɗì | kâɗì | kaɗi | yàrè, yêrê | yèŋ | yer | yèr | yâr | kâɗaî, kâdââ ? | kâdê | kadan̂, kadishi ? | kàt | kə̀ra | kə̀ra | kât | kât | kât | kâra, karis | kâra, kwaro | kadî | kàrəŋ, kùras̀yî | kaɗî, kadansè | kaɗî |
11 | ear | kumsík | kəm | kəm | kəmsí | kə̂m | kɘ̂m | kəm | kwâŋàî | kwaŋai | kəŋ | kə̂ŋ | kə̂m | kə̀mê | kyòm ? | kum | kôm | kûm | kâm | kûmò ? | shâkèm | kòm | ndookə̀m | kə̀m | kə̂m | kə̂m | kəm | kə̂m | kə̂m | kə̂m | kə̂m | kə̂m | kəòm |
12 | earth | nyàŋsi | atl | atl | átli | átli | átli | átli | yĩl | yil | àtli | atli | àtlì | atli | ààtli | atl | aadli | aatl | atli | ŋatli | ŋatli | ŋŋatl | daatl | ɗaatl | atl | aatl | aatl | yâàtlə | yaatle | yaatlə | yaatl | yaatl | yaâtl |
13 | egg | nyoŋsi | wansî | wâŋ́si | mbwâtl | mbutl | mbetl | mbutl | aŋlî | aŋli | mbuutli | mbuutlî | mbuutli | mbùtlê | byàtl | mbitl | mbə̂tl | mbwôtl | mbòôtle | mbòtl | mbûtl | wukààn | mbòtl | mbutl | mbotl | mbotl | mbutl | mbòtl | mbutl | buûtl | bûtl | buûtl | |
14 | eye | yiy | yir | yir, id | gwâ+yir | gə+íir | yir | kə+íír | yìirə̂ŋ | gwàyoreŋ, yiêŋŋ ? | gwèèl | gweèl | dwàdàŋ | gyèèrè | gwèèŋ | iir | îr | yiîr | dwaaŋ | dwati | daati | dwâtì | yîr | yîr | yir̂r | yìr | ir | yîr | yìr | yòr | yiìr | yîr | yiir |
15 | fat | kindi | jîndər | jîndər | gîndər | buu ? | buu | buu | bìiniì | kitsè | bukì | buukù | uu | dukû’ | ɗuu | ɗugə | dugu | ɗogho | wayò | waî | woi | ŋgàwi | ŋgàwi | wai | ŋgàwi | ŋgwoi | wii | wai | wi | yîìti | yutù | itə | |
16 | fire | wi | wut | wut | wur | wudî | wudî | wudi | ishí | îshí | wùtu | wutu | wūtū | ùtu | wûtu | wut | wudî | wutu | ûtu | wuti | wuti | wûut | wûrâ | wura | ûra | wùùra | wuutù | wàra | wùra | wâra | wùùtə | wut | wut |
17 | fish | kiip | cirəp | cirəp | kyááloŋ | kwánsi | kwási | kwaa’si | mwalaŋ | mollaŋ | kwèèsi | kwesi | kwèsì | kwâsê | ywêêtli | kwâs | cirə̀p | giizə | kìīshi | gîwshi | giishi | kiîli ? | p’wâs | bwâs | bwãs | bas | gyòs | giisə | gwôdshi | gwùshi | gyaas | gyâs | gyaas |
18 | head | kaam | kaam | kaam | kaam | tàndà + kaa | tande + kaa | tandə+gaa | gã | gundul+gãā | gàā | gāā | gàà | gââmi | gààmi | gaa | gààm | gààḿ | gaaŋ | gaami | gaamî | gaam | hòm | gam | gaam | gam | gam | gààmũ | gaamə | gaam | gaam | gaam | gaàm |
19 | heart | mal | mâl | mal | mal | mbásî | mbasí | mbasi | bîmaasi | mààsí | mbatlì | mbadlî | mbatlî | mbatli | mbatli | mbatl | mbàtl | mbatl | gwatày | mbadlə̀ | mbadlə̀ | mbatl | mbadlì | mbaadlə̀ | mbatl | mbadlà | mbatl | bàdla | mbadlə | mbwotl | màtlì | ra | mbâtlì |
20 | horn | nyaw | nyo | nyoo | nyúu | nyúŋ | nyúŋ | yuú gaa ? | myâù | myaû | nwòò ? | noô | mbyeù | nyoò | nyù | nuŋ | nyùŋ | mbyə̀î | nyəwô | kâpo | mboo | mbwordŋ̀ | mbo | ndsò | mbyeù | mbee | kâpu | kâpo | kafo | mòri | mòri | nyeri | |
21 | knee | fiim | kaa fúrum | kaa fúrəm | kaam mbúrum | kaa furəm | kàà fùrûŋ | gea fruŋ | vaarâm | vâraŋ | gaa hûlaŋ | gāā hulaŋ | gaa hùlâŋ | gāā fərəmi | gaam xêremi ? | gââ fə̀n | gaam vrûm | gaam kutlkin | gaam réŋà | gaam kûvrəŋ | gaam freyə̂n | fwàgàla | kam fryeŋ | gaam bùrən | kam vrèl | gam frèn | gwaa və̀n | rə̀ptəŋ | rə̀pteŋ | gaan və̀rəŋ | gam vwàraŋ | gam vwàràŋ | |
22 | leaf | wanday | wandər | wàndə̀r | wânder̂ | fudee | fwòdî | fwadi | âsâr | yassar | dûwâa | daa | dwâ | wali | vwòòti | wal | vwòdî | wal | raagi | wakí | walci | walci | wadə̀n | baam | wàltwsə | bakam | bakŋ | vwalà | wâl | waldə̀ | wâldə | gwas | paatsò |
23 | leg | bàŋ | wasəm | wasəm | wasəm | asəñ | asəŋ | asən | àsàn | àsâŋ | asaŋ | àsə̀ŋ | àsə̀n | âsə̂mə̂ | daxlâ | asə̂n | àsàm | ààsùm | àsə̀ŋ | shàglâ | ŋŋâsə̂n | ŋŋâsə̂n | ŋŋaasè, ŋgaasə̂n | dââsîŋ | àsə̀n | àsə̀n | asən | ŋaàsə̂n | yààsə̀n | yàsə̀ŋ | sààn | yàsàŋ | yaasə̀ŋ |
24 | liver | mal | fwoktorok | hwòkturôk | fwâktúrōk | mbásî | mbasí | mbasi | maasì | màasì | mbatlì | kâl hulaŋ | kâl hùlaa | wâtèra’è | mbatl | mbàtl | njim | gwatàì | bòkàlí | tokàksi | tlùkwak | foktorək | kwâktiràk | njim | tlàm | kàlə | kàlə | kə̀lə̀ | vikal | watkà | râ | ||
25 | louse | kwââri | kwôrkwotâ | kworkotà | kworkwotâ | kwarkwata | kworkwotá | kwàrgôdak | kûryaa | kwòrkwotò | kwarkwotô | làndì | tokworkotò | kwòrootò | kwôrgudò | kwokotà | kworkwotà | randi | kwarkwatà | kwàrakwotà | kwàraŋkwatà | kwòrkwotà | râŋzhì | sə̀ə̀rə ? | sieru | siir | səər | siêr | |||||
26 | man | byet | pà byèt, byet | pá pyet, byet | bâ byeer, byeer | baâ ŋwánî, ŋwánî | bà ŋmâní, ŋmaní | mamali, máló | mándaw | mandàw | maanì | maanì | mwaanì | moonì | monì | monə̀ | monì | moni | monì | maaŋə̀ | mwaŋ | -maan | -man | -maan | -manì | manì | manì | -mwàn | mmààn ? | metlè | -mààn | -mwàn | -mwàn |
27 | meat | sáw ? | tlo | tloo | tlu | tlû | tlúú | tlúú | laamù | laam | tluu | tluù | tluù | tluù | tluù | tluù | tluù | tloò | tlau | tlawò | tlaù | tlaù | nìmi | tlaù | tloò | tlaù | tloo | tluù | tluù | tluù | tlu | tlû | tluù |
28 | moon | lyoŋ ? | pyaŋ | pyaŋ | pyaŋ | lii | lii | lii | kyòram | tâârã | coŋ | cîŋ | cîŋ | kyâàrê | cààri | kyar | lêp | câr | liipày | leebò | lyèbè | liep | lim | lim | lip | oàr | caar | lêm ? | lipa ? | lyepà | lepâ | lepà | lèź ? |
29 | mountain | kyàám | lamba | lamba | lamba | roosì | roosi | roosi | shìndi | gwàdìŋ shìndí ? | bàdiye | tlendel | câlgàtlî | tlindere | bàŋ tàŋ | bəktlè | târ | deê | wàntà | gãtl | pwos kə̀ bàr | twàŋ | dai | deî | dàì | dee | gambùr | rwə̀ntə̀ | gùsaakə̀ŋ | daayì | vùur | vuùr | |
30 | mouth | pyôk | pyik | pyàk | pyâk | pî | kàà+bì | gáâà+bì | byau | byaù | bi | biî | bì | bîi | biì | biî | biì | bii | biì | biyì | biì | bi | biî | biì | dsî ? | bìì | biì | viî | vî | viì | viì | vyì | vyuì |
31 | nail | nywoon | nyoŋol | nyoon | mbli | mbyok | mbik | mbyok | mbìl | mbîl | mbiikî | mbiikiî | bè’sî | mbi’ì | mbiyoi | mbiyoi | mbyek | mbyek | buskii | buski | mbukshi | mbyak | mbyok | nzək | mbyak | mbyak | mbik | mbeegə | kûmba | biis | bis | mbès | |
32 | name | lisum | wùsum | wùsəm | wùsəm | som̀ | som | sum | sumbi | son̂ | shəŋ | shîŋ | shîŋ | sûŋyõ | sûm | som | sûm | sùŋ | shìnà | shèèn | shàn | sum | sûm | sûm | shîm | shin | sòm | sûm | sim | sûm | sûŋ | sûm | |
33 | neck | gwày | uyar | uyar | ŋgərəì ? | yaàr | yaar | yaar | yar | yàr | yààl | yaàl | yààlyè ? | yàrè | yweŋ | yaar | yôr | ywâr | yààr | yààrə̀ ? | yààr | yaar | yar | yàr | yàr | yàr | yar | yàr | yààr | yàr | gwagòl | yàr | yar |
34 | night | zwòòt | fût | fwôt | dàŋhùr | kafùr | káfú | kafuru | vûru | vùru | gasi | gàsì | gàsi | gasi | gətlî | ŋgàse | gàzi | fwor | gasàŋ | gatlè | gas | gas | fwòdî | fodi | dsùŋ | tsùkuŋ | fwòri | vodi | govòdi | varâ | gùvùdo | kàvit | kavît |
35 | nose | nyúŋsuŋ | nyîsəŋ | nyesəŋ | nyisén | kaa dəsə̀ŋ | kaa disəŋ | osen ? | yàŋ shìŋ | yáŋ shiŋ | icəŋ | îcîŋ | ìcîŋ | îcînè | îshèn | ishìn | shigà | cîn | ìcìŋ | nyîcìnòŋ | yîsèŋ | mìncìn ? | ŋgòsòn ? | ŋgosôŋ | nyìsòŋ | ŋgisə̀n | ŋgòsòŋ ? | myitsòŋ | yicôŋ | yiîtsôŋ | yiitsôŋ | nyìtsòn | nyitsòŋ |
36 | oil | maay | mààr | maar | maar | miir | miir | miir, -myir | də̀bìi | də̄bli ? | mììli | maì | miili ? | miiri | miiri | mier | miir | diìn | may | maayì | mior ? | nè | mâí | miyir | suŋgà | con ? | masyà | maayî | mâi | miir | miir | miìr | |
37 | path | myòp | laads̀àp ? | nádaàp | dààń | kààtàànì | kààtàànì | gaadaali | yoŋsù | yoŋsù | tantu | tantû | shìtù | gùùtèpè | cwôp | bə̃dààna ? | cip | tswôp | topèi | tòòbò | tabə̀ | tuup | byèr | nyaabìr | tsòḿ | tswop | tswòp | tìm | di, di’ǹ | dandì | daayì | dâtâm ? | dàtâm |
38 | person (1) | myòs | pà məròm, mbə̀rəm | mbàrəm | mbàrəm | mbar | mbar | ba-mbaar, mbaar | nmar ? | mar + dìri, mishi | mbələŋ | mbalîŋ | balaŋ | mbârmè | mbàremì | mban | mbarəm | koò, mbaàm | kwôshì | kwòòshì | kòòshì | kwòòshì | bàdam | bàdàam | mbara | mar | manî | bàdân | bàdân | zaar | zaar | zaar | zaar |
39 | person (2) | pá- (sg) | bà- (sg) | baà- (sg.) | bà- (sg.) | bà- (sg.) | məgə̀- (sg.) | məgì- (sg.) | məl | mul | mun- | nyam | mur | mər, mii | mar, min | mmar, min | mor- | mur- | mêr- | ||||||||||||||
40 | rain | lwày | íwân | hwaaǹ | fwaǹ | fwàn | fwàn | fwal | vwàn | vwàn | zèè yaa ? | zè yaa | mààl kə lyaa | fwànè | vwân | fwàn | vwân | vwân | maâ elyâŋ | vwònò | vwân | fwàn | zhà lemshî ? | fwàn | fwân | fwàn | fwàn | vwân | vwân | vwân | vwàn | vwàn | vwàn |
41 | root | bày | tlóri | tlə́rì ? | tlérì | tlə́rî | tler kii | tlérí | sòòrî ? | soori | tlàrkî | tlèrkì | tlə’ | sàrti | tlərte | tlir | tlìrgam | tlèrtî | tììdlì | lêègè | -dlè´ | cîrìt | tlər | tleran | tler | tlerkŋ̀ | tlərtə | tlərgo | tlortò | tlòrtu | tlartà | tlìtor | |
42 | sand | shoy, way | nineèsi | néneèsi | nyènyèsi | nyényas | nyényes | yààshîí | wàrshì | washà | èbyèsi | yelsi | tììsèŋ | tsiŋgèse | shiŋgyèètli | shinyes | shiŋgyês | nyaazən | atli | ràìrayi | nyezə, nyâz | nyeezə | kùzà | ŋgeese ? | ŋgeesì | nyaàsəŋ | nyòŋso | kiitsò | ŋgààtsə | gyaàtsə | nyaatsə̀ | ||
43 | seed | kiim | batər | mbàtə̀r | mbàsêr | pàtêr | pàtə̀r | bazr ? | wàndar | wandi | bəktədu ? | wundel | wundi | bàdèrè | bàtèr | bàdàr’o | bàdùr’o | batì | wànday | wòndé | wànde | wũùndi | wondə | wòndu | wando | wandì | wundə | wùndè | wundi | wundu- | turshì | turshì | |
44 | skin | kwal | kwaar | kwaar | kwaar | kuur | kuur | kúúr | ŋgùbì | ŋgòbì | kuul | kuul | bàti | kuurì | kuuri | kuur | kur | kur | lààti | bagara | baagraa | baŋara | fwàlà | kur | làt | kur | kur | làk | koore | kur | lààt | laàt | laàt |
45 | smoke | oom | kon | kan | ken | kúnu | kunu | kunuu | wùununì | wònò | kùnò | kùnò | oil | kùnù | kùnù | kunò | kunò | kəlòz | wokye | wàkkyè | wàkhi | zèŋè ? | zêŋə̀ | waghai | wàkai | wààkai | wagoi | yiikàs̀yi ? | yîkààyi | yììkwàs̀yi | ywàka | yààŋ́ | |
46 | star | zaygat | ŋgatl | ŋgatl | ŋgàtl | ŋgatl | ŋgatl | ŋgatl | saarù | shaatòri | kyààdəl | kyààdə̀l | tyaatlər | tsiŋgèsi | jìilgòtlì | ŋgatl | tàŋgyatl | gaŋaràŋ | lyêŋ | tlaatlûr | toozhàkzhàk | zhízhak | shàkshàk | shakshak | shàkshàk | shàkshàk | cààdlur | tlaàr | zhàkzhàk | cààr | caàr | caàr | |
47 | stone | kyàám | pyet | pyat | pyar | taar | tar | taar | shìndí | shìndi | zàŋgà | yè | zə̀ŋgà | tààtè ? | taŋ | tat | tar | tât | wuyiŋ | pwooshi | poshi | pwos | sôm | sôm | tàt | səpm ? | sôm | puskə̀n | dàyì, dogon | puskə̀n | puus | pùus | puus |
48 | sun | tàál | tààl | taal | taal | pidî | pidi | pidi | fèdì | fùdī ? | liil | lîbì | ri | pòtò ? | pòtì | pit | pidì | pidè | shòŋ | càlí | càli | cal | bìdi | bidi | pìt | tìì | peedì | càlo | fyêt | fyèt | fiitò | fùt | zân |
49 | tail | kay | kor | kar | kòr | kətər | kítor | ciir | koráù | korau | ciîl | cîl | kil | kiri | kyori | kədar | kər | tsor ? | kyoord | tegrò ? | kyeer | wuson | kər | kyeer | cər | cer | kiire | kyeerə | kier | kiir | kyîir | kiìr | |
50 | tongue | ŋelis | nyatl | nyàtl | nyàtl | ndyalaŋ̀ | ndéláŋ | ndalaŋ | nyàllè | nyalà | lòka | leka | lə̀gà | lə̀ka | ndalə̀m | ndalə̀ | nêtl | nyôtl | lego | lyaaga | lyaaga | lyaaga | ŋgatl | ŋgatl | nyètl | nZgòtl | ŋgatl | ŋitl | nètl | nììsoŋ | ròsen | rəsôn ? | riisòŋ ? |
51 | tooth | shaŋal | shaŋal | shaŋal | shwool | shîn | shín | shin | shīī ? | shiŋ̂ | shoŋ | shîŋ | shîŋ | shìnè | shên | shin | shîn | shôn | shôŋ | shînâ | sheenəŋ | shìn | shèn | shîn | shên | shên | shen | shân | shîn | shin | shin | shîn | shîn |
52 | tree | nyaŋai | nyaŋsí | nyaŋsi | nyàŋsi | nyoosi | nyoosi | nyoosi | yaŋsi | yaŋsi | yaŋcâŋ | yaŋcîŋ | aŋciŋ | yaashi | nyaatlî | nyes | nyâŋzi | nyaŋtsə ? | nicîŋ | yiŋcînè ? | yaŋsâŋ | niŋshìŋ | shwêŋ ? | nyaŋsə̂ ? | nànciŋ | nyâŋci | yaasì | nyaŋtsòŋ | nyantsô | nyantsàŋ | ŋântso | ŋantso | ŋântso |
53 | water | yip | yip | yip | yip | maal | maal | maal | mâàdùún | màà | zèè | zêê | mààdlì | mààlè | maal | mal | maâl | maâ’ | zaà | zhà | zhà | shà | zhâ | shâ | shâ | shà | shà | zhaà | zhâ | zhà | zhâ | zhâ | zhà |
54 | woman | maas | namâàsì | nààsì | naŋwààsi, ŋwààsi | ŋúsî | namesi, mesə ? | namesi, məsi | maazì, mòòzì | maazì, moozî | kəlì, moodlì | kîlì, modlì | kə̀li, mutlì | nágòrò | metlì | metlà | mədlî | gî, mədlî | kâl | kəmùdlì, kərmìdlî | kalə̀ŋ | kəlî, -mədlî ? | gə̀t, mədlì | gə̀t, mədlì | gòt, madlî | gèt, madlì | gòt, madlì | kyòl, -zùtl | kôl, nmòtl | kôl, motl | gəddə̀x ? | gèt gudoŋsê ? | gòt |
55 | wood | nyaŋsi | pît | pìt | kiin | kii | kii | kyii | yaŋsì | yaŋsi | tliindi | pòtî | kiini | ciini | kinde | cool | mbîtlîm | wùùndi | buto | botə ? | pìt | putò | pôt | yam | |||||||||
56 | bite | ŋaas ? | nyánse | nyási | nyòŋsí | nyàs | nyesǃ | nyès | aŋsi | aŋzi | ancəti | aaslì ? | ànci | ŋgasì | ŋgatlì | ŋgâs- | nyààzi | nyàŋsè | nicî | ŋaaz | ŋaas | ŋgas | ŋgaas | ŋgaase | ŋgaaz | ŋgaasə | ŋgaasì | ŋash | nyaŋse | nas | ŋgas | ŋgaz | ŋas |
57 | burn | yar | kwaŋa | kwaŋa | -nom ? | kwanu | kwoon | yaa | nem | wayà | -cè- | kwoluŋ | ci | bwo | shi | ci | shi | ci | bàk | mbak | ba | -waŋza | ci | rootò- | bak | tlog | vâki | vôk | vwaa | ci | vàà | ||
58 | come | a | wade, shin ǃ. ? | wàde, shinǃ | wàre, dəŋ | war-, reǃ | ri | wà | wàri | wàri | lèt | litoli | gadâ | diiri | deeri | dəŋ | wari | ro | mbwaş́ | wutə̀ | wutə̀ | fut | fùt | fùt | fut | fut | ŋgadù | man | man | man | man | majî | mân |
59 | die | mas | muse, məsǃ | məs- | məs- | mès- | mes- | mès- | məs-ǃ | məs- | məsh | məsh | zəc | mush | metl ? | məsh | mùs | məs | mash | mèshî | məsh | mosh ? | məs | mos | mas | mos | məsə | mosh | mosh | mesh | mes | mîsh | mêsh |
60 | drink | sha | se | see | shee, shaǃ | hyâ, hyaǃ | hya | hyâ | saiǃ | saiǃ | sha | tla | tle | tl | shâ | sha | tla | tle | tla | tle | tlo | tle | tlo | tlo | tla | tle | tlo | tla | tla | tla | tlo | tla | tla |
61 | eat | shi | shee, shiǃ | shee, shiiǃ | shee, shiǃ | shì, shiǃ | shi | shə̀ | shi | shi | ci | ci | ci | cki | shi | ci | zhi | ci | ci | ci | cş | ci | ci | ci | ci | ci | ci | shi | ci | ci | ci | ci | ci |
62 | fill | lòkòmoŋ | lyokm̂ ? | lyokmǃ | lughum | loonǃ | luun | lúun | dubandi | gym ? | jəkə̀ŋ | jikən | jikeni | lax- | lùkmî | lììnə | lugumi | kəme | allîŋgi | yìŋnî | yaknè | yo | yoŋ | kam | kəmsàk | wùshi | viŋ | yi’ǹ | yiikŋ̀ | yììgŋ | yukn̂ | yokn | |
63 | give | kyaŋ, tak | pyè | pyê | pii | pi | piiǃ | bì | bər ? | bùr | bə̀l | bèl | bwàl | bìì | bù | bii | bù | bo | bwo | bər | bor | bo | bò | bàr | pè | bo | vər | ver ? | vər | vər | ver | vər | |
64 | hear | kum | kum | kum | kùm | kum kpum | kəm | kə̂m | kum | kum | kumî | kumì | kum | kumì | kumì | kum | kum | wôm | kom | koomî | kòmì | koomî | wom | wom | wom | wom | wôm | kâm | kân | kâm | kaam | wum | wum |
65 | kill | mak | tuk | tuk | tk | də̀lə́ ? | dudi ǃ | dàùdá | ŋgya sidi | gyudaa | tloo | tloo | tlo | kashè | kashè | pàk- | kashee | dzudi | kisè | -dùtsə- | -duyiə̀- | -duuba- | dzu | towarì | dzuù | dù | kashò | fwat | duu | du | dù | ||
66 | know | mat | mam | mam | màm | mam | mam | màm | pə̀n- | -pən- | yisì | yîsí | -màni | momì | momì | man | momi | -nem- | -mani | mèèshî ? | -mîshì | bun | -bum- | namshi | pə̀ŋ | bòn- | yimi | monshi, minshi | nəmshi | yisə̀ŋ | yìsəŋ | yìsəŋ | |
67 | lie down | swoon | mar | mar, -mer | muur | mur, mùr | mùr | mùùr | mù | mu | munlə | mula- | mu | muur | muur | mor | mur | mər | mwadî | múdí | madə̀ | mə̀t | mot | mut | mut | mət | mbər | mbut | ndə baat | ndə baat | ndə baatə | mbut | butnì |
68 | say | shê | nwì, noǃ | nwī, noomǃ ? | yaare, yamǃ | yaare, yaariǃ | yaariǃ | yààr | ŋgîǃ | ngì | dìəm | dlemi | tlèmi | yarî | yaarì | yàârə | yaarì | wolî | wali | wuli | wali | dlim | tlin | tlīń | wòli | wol | wol | kwàni | kwani | kwani | kwan | kwan | kwàn |
69 | see | kwâ | kwee, kwaǃ | kwee, kwaǃ | kwee, kwaǃ | kùr, kərǃ ? | kər | gə̀r | yiidi | yu | yoni | yenî | yaani | shìnbàrì | inì | shinâw | ini | yanî | -yaŋ- | yaani | yònî | yaanî | toli | yàli | yali | yelo | yolo ? | yîr | yolî | yìra | gali | yeli | yàlî |
70 | sit | tam | tem | tàm | tom | ten | tə̀enì | dì | daŋ | gā | də̀n | dem- | dâm | dom | dyèmi | ŋgùsu | də̀m | shòk | də̀mi | dənò | də̂n | dem | suk | suk | shwo | suk | suk | dim | dəm | də̂m | taidni | ||
71 | sleep | pímyok | toe markə̀yi ? | tàyi merkèyì ? | tanù muur | nda imbə̀r | yi mùru | nda imbr- | mu ìmù | miŋ̂ muuǃ | nda yêmbal | yambəl | yambudi | nde’è muurì | ndə̂ muuri | i mòr | dà moori | ndià yììmbrə | taarù madaì | dar mədə̀ | ndàr but | naarìbut | naarôbut | daàrbət | naaròbut | naambar | daaròbət | daaròbət | ndəbaat | ndəbaatə | tli kucì | dà kucì | |
72 | stand up | tok | tlak | tlak | ìtle | itla | itla | itlà | shòri | shèèr̀i | tli | tli | hilya | tli | tli | ìtla | tli | tlop | tlaâ | tlaamò | tlâm | tlam | tlo | tlo | tlo | tlu | tlò | tlo | sari | sari | tli | tlop | shìsh |
73 | walk | mat | -zaŋa- | zaŋ | zaŋgə | zaŋ- | rəgá | rigàà | fwaŋe | yoo | linaasôŋ | zəgaà | pi tâfiyàà | pi tàfiya | dəŋga | kêr- | koro | roi âtaò | ritə̀, rigogò | ri taò | rwo | roo | dzìgo | rosàk | ros | yiigi | riirontò | rorontò | ròndo | ri gònì | |||
74 | one | nyòm ? | naman | naman | nəm | nə̂m | nóm | nə́m | shààk | shà | deenəm | nêm | nàm | nêm | nyam | nam | nêm | nə̂m | nàmi | nyìmí | nâmi | nòmi | nipât | nôpàt | nòm | nôm | nòm | nàmaŋ | mòm | nòmon | ǹàkŋ | nàmbon | nàmbwoŋ |
75 | two | pàp | raàp | ráàp | biin | p’aàp | pàp | kwààp | raap | raap | -lwop | lwòòp | lwòòp | rwòp | roop | rwaa | rwòòp | rwâp | rwàpi | rwòpí | ràfi | rwòpi | moodli | moodli | rwàp | rwâp | rwàp | mbôtli | mbòtli | mbòtli | mbòtli | batlaŋ | botlàn |
76 | three | mwày | ŋwoon | ŋwon | ŋwôón | maya | mee | miyaa | meyaŋ | myaŋ | dèmèèkaŋ | meekaŋ | maaki | myaxkan | myakan | myeen | meen | myeen | mààŋki | màŋkí | wàànki | mààghi | mààgi | mààgi | mààgha | mààkai | mààgai | mààgi | mààki | nààki | mààyi | màài | maayì |
77 | four | nòpsi | wupsi | wupsi | wúpsí | wuusû | wuusu | uusu | oos | ooso | wupsì | wupsì | wupsi | wupso | wuptlo | wùstuu | wùpso | woopsò | woptsòì | wopsaî | wòòpzò ? | wuupsô | wuupso | wupso | wòpso | wòpsə | wopsì | wuupso | wupso | wupso | wuupso | wùpsə | wùpsì |
78 | five | dàwnyi | toon | toon | tuun | namtam | namtám | nàmtam | tuun | kyoon | nàmtam | namtaŋ | nàmtam | nantam | namtam | nàmtam | nàmtam | nàmtam | namtam | nàntâm | nàntâm | nàmtâm | nàmtam | nàmtam | nàmtam | nàmtam | nâmtam | nantam | nantam | nantam | nantam | nàndam | nàndâm |
79 | six | mààk | mààk | mààk | mààghâ | mààga | mààgà | maagha | moon | mòòn | makka | mukkà | məkkà | mùkà | mwoo | mààgà | maagà | maaghà | makkà | makkà | mààkà | makkà | makkà | makkà | makkà | -mwàkay | -ma | amwàk | lim | lyom ? | lim | lim | lîm |
80 | seven | nyângi | nyiingi | nyinigi | nyîngi | nyi̇́ngwi | nyingi | nyingi | nyeene | nyeene | nìŋ́gì | niniŋgî | ningi | nyiŋgî | nyiinkii | nyiŋgò | nyìngyo | woosər-myeen | bakwâì | wusuru makkà | bakkwàì | wuusuru-mâkkà | wusuru-mââgi | wusuru-màâgyo | wusuru-makkâ | woosoru-màâki | wusuru-mâàgâî | wusùr-mààgyi | isu-zààki | su-mââkyi | uz-zaayî | watstso-mââl | wâtstso-zâî |
81 | eight | bwoopsi | gààmsì | gaŋamsí | gààmsí | sasòʼsasù ? | ánànsú | zʼansu | gyèssáù | gyèèsáù | wusepsì | wusupsî | wùsopsì | wuzpso | gòtloo | anwus | wuusə̂se | woosèpse | takwàs | wosupusu | takwàz | wuusupsè | wusupso | wusupso | wosopsò | wosopò | wusupsì | wusùpsə | wusûpso | wusòpso | ùsupsô | wussò | taantàân |
82 | nine | samsoonyôm | gônatoon | ganátoon | kúroom’sa | adtànàm | ántanám | kùnàmtam | dâr | dâr | màtoopsì | natoopsî | wusòpsì | vwanùŋ | vùnnyom | anamtam | vùnnom | tooropsə | tarà | turupusu | tarà | natàrapsə̀ | tarapso | notoropso | natarapsə̀ | nàtworopsò | natoropsì | tə̀rpso | təròpso | natorôpso | tùsupsô | nandàr | tokn̂dàm |
83 | ten | ŋàmàs | zup | zup | zup | sup | sup | sup | zùp | zup | kutl | nàkutl | nə̂kutl | kutl | kutl | zup | zup | zùp | goosà | zup | goomà | natǹtâm | nataâz ? | nâtâm | zùp | nataam | sùp | nàtup | kwatu | natam | kwotə | dzwòp | zup |
84 | I/we (incl.ː excl.) | am, men | am, mun, mayâ | am, mon | am, ma, men | mi-, miî | mi, mii, mi | mi, mii | áyim, a-kân | yim, kâŋ, karməŋ̀ | ami, amî | âmî, miì | amî, mîì | àmì, môn, mîî | amgo-, mòo- | mîŋ, miŋo | am-, mîî | aam, mì | amàì, àmò | am, mòò | am̀, mò | am, myôn | am, mòŋ | am, mò | am, mòè- | am, maî | aam, mà | ami, mî | ami-, mò | ami- | mia-, mìà | mia-, mîà | mia-, mìà |
85 | thou/you | ga, gam, hin | gay, gam, gun | gay, gam, gun | kaa, kàŋ́, gun | kígna, kiiŋ | ki, kii | ki, ki̇́ŋ, kii | kau, káù | kau, kaŋ, káù | ki, kì | kii, kiî | kii, kîniî | kii | koo, kòŋ | kiŋo | koŋ-, gòn- | ki | kiì, kù- | kiî, kôò | ki, kyo | ko-, kùŋ- | ko, kò | ka-, kwò- | kə, kwaì | ki, kwoo | ki, kî | ki, kwàì | kia-, kìâ- | kia-, kìà | kia-, kìâ | ||
86 | he, she/they | sa, son | ta, sa, sun | tà, sàà, sun | ya sən | ci, wuro | ci, wur | ci, wur | -di, -shi | -dì, -shî | ti, sî | tii, siì | tii, sîî | tii-, vinju | yakə, woo | ciŋo | yax-, vur- | ciî, cèè | ywòŋ, kyòŋ- | yò, nìkyoò | gu, soo- | arì, tiì | oro, soŋ | ci-, cì | shi-, shî | caa-, câà- | nia-, nìà- | yaa-, yàà- | |||||
87 | all | twakdû- | kwarsù- | twakas | kwaro | kwaras | pỳaŋ | kum | mas | mus | kup | hau | kap | kap | kwaŋ | karak | korop | kap | mas | kandâ | mas | kwaŋ | pyau ŋgòsòŋ | kwaŋ | kupàŋ | kum | bùrok | buruk | bùrok | ||||
88 | big | daŋ | gòr | gòòróì | -gwoorà | -kòòrì | kwoorì | gwoorì | dòŋdòr ? | gwà-dəŋdə̂r | nali | kakshì | nali | naarî | bàrî | bàr | bar- | daŋai̇̀ | nàri | gategàtè | bàr | barì | bâri | bàrî | pàrì | bàrî | vwàr | noŋ | kîŋ́ | nuuŋ | vàri | vârî | |
89 | black | nywày | dùŋén | dòŋòn | dùŋùn | tùŋwì | tuŋwî | dùŋduŋ | dori | dər | dûùnì | dùùnì | dùùnì | dùŋyì | juuŋì | dùù | jùŋ | zuŋî | dwòŋ | dòòŋò | dùùŋ | jî | jìì | zîìnì | tac̀ì | zìì | jòŋ | dòŋ | dùùŋ | duuŋ | jìŋì | jî | |
90 | cold | yoorók | shìrì | shiirə̀ | shìrì | yàtər, yàraŋ | yàraŋ | yàdr, yàraŋ | samni | yaarî | sanyi | dədî | luuyì | -idààvii | sanyi | -ìdàk- | yidər | shimtu | yetə̂r | yətərò | yator | îtur | shìmki | yàtor | yétor | itər | yadî | yator | dîyàk ŋiini | -yàkŋ | shîmda | njîîri | |
91 | good | pùŋnuŋ | mwâ- | yakn | fuŋ | mbónii | mbon | -mbon | tomi | tomí | buni | bunî | mbuni | mbuuni | mbyenî | sôk | mbuni | swàkày | mbòòni | mbòòni | mbòòni | mbwol | gyàl | bwan | kàri | màni | buûni | mbooni | jamnì | zòm | ndàra | andàra | |
92 | dry | kawnók | kwoone | kwoon | kuune | koon | kuun | kwoon | yiina | yiiní | kwoo | kwooŋ | akwòkyaŋyì | kwoonî | kwoonî | kwaabàr | kwoonzì | kuunì | akwàŋgî | kwàgnî | kwakni | kwoŋ | kwoŋ- | kukwâŋai | kwokni | kwòkonî | kòŋni | kwòŋiinî | akûŋgə | kûŋga | -kun | ||
93 | hot | loróŋ | ilŋáni | yilŋáni | pàrŋâŋ | ŋanfar | ŋánpàr | bàŋàlí | gà’ani | bà’anì | lwààni | lwànî | ranàtì | -baciimî | zààfi | -fwòk- | bìŋyeeni | ŋan | ànî | ŋani | -ŋàni | ban | bàni | bani | bàni | bani | ŋanyî | vàki | vàkii- | -vòí | vàá | vaa | |
94 | long | bwaláŋ | kəsŋáî | sə́rkàì | bàpyaŋsésa | hyààraŋ | hyààraŋ | hyaaraŋ | sorì | sórí | tlààlî | tlaalî | pya’asi | tlarì | tlaarî | tlar | tlaarôp ? | zhə̀ŋə̀tî | pyâkshì | hwòòpî | loi | lôí | lwâyi | lwai | lwàyi | loi | iôyinì | lòonì | bèkkənì | fupa ? | fupa | ||
95 | many | byák | górî | gorî | grî | kodi | kõdi | seera | vəli | lillawwi | wontì | wònti | dîbolî | womtì | wantì | tas | bwombâàzi | ŋaâr | tūbwàmâ | ŋaabà- | bamà | naar | pal | bàma | nàri | tulî | kaaya ? | dos | yandak | mwanda | mwànda | ||
96 | new | yàl | pyelè | pyella | pyelà | pyaalì | pyaali | pyaali | pyaa- | pyaalì | pyaali | pyalî | pyâàlò | pyol | pyòlì | pyol | polrûp | morî | pyàlî | mòòrì | mboori | mbori | bari | bwàri | vwàli | bôri | muuri | moorî | muuri | mbur | mûûri | muuri | |
97 | not | lak | lák | rák | nò | nú | nu, rò | da | dà | kso | ksoo | waì | dâ’a | -ŋ | rà | ràŋ | ròŋ | bààyi | dau | bà...ba | ba, daa | ba, daa | bi, ak | bi, di | nai, ai | àî | mba | ho | bû | ||||
98 | red | bisúŋ | bàŋán | bàŋàn | bàŋàn | sììlì | siilím | siilo | mbal | mbal | sîìlí | zììlì | gàùyi | zìlî | dlìîlî | tsiləŋ | ziil | làghànî | lààŋà | làŋ | larî | larì | larì | lari | lââri | lîŋ | lâŋ | làŋ | laŋ | ghwòlì | zhòlî | ||
99 | small | kây | bàróî | bâróò | nàáǹ | náan | réè | reé | -gep | -gerwì | nà’onì | yânî | yakoni | njiyòm | gyôpì | wûnbyo | -gopsi | gôbî | footòn | gobî | ǹjâm | gôpshi | gàpshî | kàbì | gòbî | ndyaktyaŋ | tsoŋ | tsoŋ | tsoŋ | njwatnì | jwaadǹ ? | ||
100 | round | gâlôŋloŋ | shûwó | shuú | shùyó | shûù | shu | shu | ŋgoorì | ŋgòõrì | zaagiya | gâàndìlî | gààndili | kyôòwàyo | gâŋgâlayô | kòòdòli | gàŋgòli | gâŋàrâŋ | gyèwàt | roŋto | koowaya | gààtl | ŋgwaŋni | kûtunì | ŋgyarlò | gautsò | gilaawo | nìngorungòòl | gìloŋ | dòŋòrâŋ | |||
101 | that | uŋgu wúnuu | nòònaŋ | nòònáŋ | nù góógŋ | yandúga | rə́gaa | átka | tai | tai | tiktyo | tegwôò | tyaawa | arjaami | tù raawâ | -nà doŋga | turgwa | -ngya | gwáî | gùkàu | gwaì | gwàì | gwa | ŋgwa | gwà | gwai | gwaì | gwai | gwagà igwi | gijìgi | gîidìi | ||
102 | this | uŋgwàà | nâni | nàni | nì | naa | gə́nâ | ána | ki | i | tik | gwòò | -ú | konò | -ni | -nà | -ton | -ŋgwol | ku | gùńi | gwâni | gùnî | gwàn | gwôn | -ŋgu | kwàno | gwàn | -gù- | -gù | gù- | gì- | gì- | |
103 | what | wà | wů#n | wón | wún | yáŋgàà | nyáŋa | ínyàà | akaa | akaa | ye- | yòk | yaa | wunuu | intefé | wunù | intààfwoo | noono | ina | ŋkánni | inaŋgu | ŋgànnu- | nînnyì | nonî | wunnî | ínî | nînìàn | yî- | àyînî | nàni | nenee | noniì | |
104 | white | iláŋ | kàlómô | kalam | kalam | pyààm-i | pyaam-i | pyààm-i | bîìsi | biisí-nî | wòlì | hwòlî | hwôlo | bwàlî | vwàlì | fàlà | vwâl | fwâlî | vwàlì | vwàlì | vàli | fwàlî | falì | bîri | bori | bòri | vòòli | fyààr | fyaàl | fiîl | ba | fyalî | |
105 | who | ni | wàgh- | waak- | wáŋ | woosôŋ | wéŋge | wówò | akwaa | akwaa | wòkko | wòk | wòo | wòò | wò- | woòŋ | woŋ | gìnò | wuna | ùkwan nìŋgù | wàna | tuŋgwàn | ninnaù | ninnaù | wannàŋ | nnaù ? | nùnoò | wà- | kini sà ? | waŋâ | wànà | nenoo | nùnuù |
106 | feaher | kyápsi | kyapsə̀ doot | kyápsi doot | kyerì door | taga yaasi | ták yaasi | tak yààsi | kyàsàr yaŋzì | kyàsàr yáŋzi | mɘtlàŋ yaatli | màdlàŋ yaadlì | métlàŋ yaatlì | taa yáàtli | tak kwoori | tak ’í yetl | tapsi yaàdli | tsurùŋ | mèdlìnə̀ kə yaadlì | ləm̀ wàkarí | gedlin kwar | nyèdlə̀ | cetn kə yedli | jetǹ | bədlə̀n yaadli | shigdə̀ | bèdliin kə yààdli | bàtlàn | bitlə̀ŋ yètli | ||||
107 | foot | kaa wasəm | wasəm | wasəm | tábla ’asəǹ | tabl ’asəŋ | dàblà ’asən | shàglà | |||||||||||||||||||||||||
108 | hair | kyápsi | kyâpsi | kyápsi | kyeri | taga | ták | tak, tax | kyàsàr | kyàsàr | mətlàŋ | màdlàŋ | mètlàŋ | taa- | taai | tak | tapsi | tsurùŋ | myeldìŋ | mèdlìnə` | mètlǹ | yetln | lem̀, ləma | gèdlin | nyèdlə̀ | cétn | cétn | bə̀dlə̀n | shigdə̀ | mbətlyèn | bèdliin | bàtlàn | bitlə̀ŋ |