This is a Swadesh list of words in Karachay-Balkar, compared with definitions in English.
American linguist Morris Swadesh believed that languages changed at measurable rates and that these could be determined even for languages without written precursors. Using vocabulary lists, he sought to understand not only change over time but also the relationships of extant languages. To be able to compare languages from different cultures, he based his lists on meanings he presumed would be available in as many cultures as possible. He then used the fraction of agreeing cognates between any two related languages to compute their divergence time by some (still debated) algorithms. Starting in 1950 with 165 meanings, his list grew to 215 in 1952, which was so expansive that many languages lacked native vocabulary for some terms. Subsequently, it was reduced to 207, and reduced much further to 100 meanings in 1955. A reformulated list was published posthumously in 1971.
| № | English | Karachay-Balkar къарачай-малкъар тил (qaraçay-malqar til) edit (207) |
|---|---|---|
| 1 | I (1sg) | мен (men) |
| 2 | you (2sg) | сен (sen) |
| 3 | he, she, it (3sg) | ол (ol) |
| 4 | we (1pl) | биз (biz) |
| 5 | you (2pl) | сиз (siz) |
| 6 | they (3pl) | ала (ala) |
| 7 | this | бу (bu) |
| 8 | that | ол (ol) |
| 9 | here | мында (mında), блайда (blayda) |
| 10 | there | анда (anda) |
| 11 | who | ким (kim) |
| 12 | what | не (ne) |
| 13 | where | къайда (qayda) |
| 14 | when | къачан (qaçan) |
| 15 | how | къалай (qalay) |
| 16 | not | тюйюлдю (tüyüldü) |
| 17 | all | битеу (biteu) |
| 18 | many | кёп (köp) |
| 19 | some | бир талай (bir talay), бир ненча (bir nença) |
| 20 | few | биркесек (birkesek), бираз (biraz), аз (az) |
| 21 | other | башхасы (başxası), бирси (birsi) |
| 22 | one | бир (bir) |
| 23 | two | эки (eki) |
| 24 | three | юч (yuç) |
| 25 | four | терт (tert) |
| 26 | five | беш (beş) |
| 27 | big | уллу (ullu), деменгили (demeñili) |
| 28 | long | узун (uzun), узакъ (uzaq) |
| 29 | wide | кенг (keñ) |
| 30 | thick | базыкъ (bazıq), семиз (semiz), къалын (qalın) |
| 31 | heavy | ауур (auur) |
| 32 | small | гитче (gitçe) |
| 33 | short | къысха (qısxa) |
| 34 | narrow | тар (tar) |
| 35 | thin | ингчге (iñçge), жукъа (juqa) |
| 36 | woman | тиширыу (tişirıu) |
| 37 | man (adult male) | эр киши (er kişi), эркегирыу (erkegirıu) |
| 38 | man (human being) | адам (adam) (Arabic), киши (kişi) |
| 39 | child | бала (bala), сабий (sabiy) |
| 40 | wife | къатын (qatın), юй бийче (yuy biyçe) |
| 41 | husband | эр (er) |
| 42 | mother | ана (ana), ання (annya) |
| 43 | father | ата (ata), аття (attya) |
| 44 | animal | хайыуан (xayıuan), жаныуар (janıuar) |
| 45 | fish | чабакъ (çabaq) |
| 46 | bird | чыпчыкъ (çıpçıq) |
| 47 | dog | ит (it) |
| 48 | louse | би (bi) |
| 49 | snake | жилян (jilyan) |
| 50 | worm | къурт (qurt) |
| 51 | tree | терек (terek) |
| 52 | forest | агъач (ağaç) |
| 53 | stick | таякъ (tayaq) |
| 54 | fruit | жемиш (jemiş), кёгет (köget) |
| 55 | seed | урлукъ (urluq), бюртюк (bürtük) |
| 56 | leaf | чапракъ (çapraq) |
| 57 | root | тамыр (tamır) |
| 58 | bark (of a tree) | къабукъ (qabuq) |
| 59 | flower | гюл (gül), гокка (gokka) |
| 60 | grass | ханс (xans), кырдык (kırdık), отлау (otlau) |
| 61 | rope | аркъан (arqan), жип (jip), бау (bau) |
| 62 | skin | тери (teri) |
| 63 | meat | эт (et) |
| 64 | blood | къан (qan) |
| 65 | bone | сюйек (süyek) |
| 66 | fat (noun) | жау (jau) |
| 67 | egg | гаккы (gakkı), жумуртха (jumurtxa) |
| 68 | horn | мюйюз (müyüz) |
| 69 | tail | къуйрукъ (quyruq) |
| 70 | feather | къанат тюк (qanat tük) |
| 71 | hair | чач (çaç) |
| 72 | head | баш (baş) |
| 73 | ear | къулакъ (qulaq) |
| 74 | eye | кёз (köz) |
| 75 | nose | бурун (burun) |
| 76 | mouth | ауз (auz) |
| 77 | tooth | тиш (tiş) |
| 78 | tongue (organ) | тил (til) |
| 79 | fingernail | тырнакъ (tırnaq) |
| 80 | foot | табан (taban) |
| 81 | leg | аякъ (ayaq) |
| 82 | knee | тобукъ (tobuq) |
| 83 | hand | къол (qol) |
| 84 | wing | къанат (qanat) |
| 85 | belly | къарын (qarın) |
| 86 | guts | чегиле (çegile) |
| 87 | neck | боюн (boyun) |
| 88 | back | аркъа (arqa) |
| 89 | breast | кёкюрек (kökürek), ёшюн (yoşün), эмчек (emçek) |
| 90 | heart | жюрек (jürek) |
| 91 | liver | бауур (bauur) |
| 92 | to drink | ичерге (içerge) |
| 93 | to eat | ауузланыргъа (auuzlanırğa), ашаргъа (aşarğa) |
| 94 | to bite | къабаргъа (qabarğa) |
| 95 | to suck | эмерге (emerge) |
| 96 | to spit | тюкюрюрге (tükürürge) |
| 97 | to vomit | къусаргъа (qusarğa) |
| 98 | to blow | уфгюрюрге (ufgürürge) |
| 99 | to breathe | солургъа (solurğa) |
| 100 | to laugh | кюлюрге (külürge) |
| 101 | to see | кёрюрге (körürge) |
| 102 | to hear | эшитирге (eşitirge) |
| 103 | to know | билирге (bilirge) |
| 104 | to think | сагъышланыргъа (sağışlanırğa), оюмларгъа (oyumlarğa) |
| 105 | to smell | ийискерге (iyiskerge) |
| 106 | to fear | къоркъургъа (qorqurğa) |
| 107 | to sleep | жукъларгъа (juqlarğa) |
| 108 | to live | жашаргъа (jaşarğa) |
| 109 | to die | ёлюрге (yolürge), ауушургъа (auuşurğa) |
| 110 | to kill | ёлтюрюрге (yoltürürge), жояргъа (joyarğa) |
| 111 | to fight | тутушургъа (tutuşurğa), кюреширге (küreşirge) |
| 112 | to hunt | уучуланыргъа (uuçulanırğa) |
| 113 | to hit | урургъа (ururğa), согъаргъа (soğarğa) |
| 114 | to cut | кесерге (keserge), жырыргъа (jırırğa) |
| 115 | to split | юлеширге (yuleşirge), бёлюрге (bölürge) |
| 116 | to stab | чанчыргъа (çançırğa) |
| 117 | to scratch | тырнаргъа (tırnarğa) |
| 118 | to dig | къазаргъа (qazarğa) |
| 119 | to swim | жюзерге (jüzerge) |
| 120 | to fly | учаргъа (uçarğa) |
| 121 | to walk | жюрюрге (jürürge), барыргъа (barırğa) |
| 122 | to come | келирге (kelirge) |
| 123 | to lie (as in a bed) | жатаргъа (jatarğa) |
| 124 | to sit | олтурургъа (oltururğa) |
| 125 | to stand | сюелирге (süyelirge), сирелирге (sirelirge) |
| 126 | to turn (intransitive) | бурургъа (bururğa) |
| 127 | to fall | тюшерге (tüşerge), жыгъылыргъа (jığılırğa) |
| 128 | to give | берирге (berirge) |
| 129 | to hold | тутаргъа (tutarğa) |
| 130 | to squeeze | къысаргъа (qısarğa) |
| 131 | to rub | ышыргъа (ışırğa) |
| 132 | to wash | жууаргъа (juuarğa) |
| 133 | to wipe | сыйпаргъа (sıyparğa), къургъакъсытыргъа (qurğaqsıtırğa) |
| 134 | to pull | тартыргъа (tartırğa) |
| 135 | to push | тюртерге (türterge) |
| 136 | to throw | атаргъа (atarğa) |
| 137 | to tie | байларгъа (baylarğa), эшерге (eşerge) |
| 138 | to sew | тигерге (tigerge) |
| 139 | to count | санаргъа (sanarğa) |
| 140 | to say | айтыргъа (aytırğa) |
| 141 | to sing | жырларгъа (jırlarğa) |
| 142 | to play | ойнаргъа (oynarğa) |
| 143 | to float | жюзерге (jüzerge) |
| 144 | to flow | саркъыргъа (sarqırğa) |
| 145 | to freeze | бузларгъа (buzlarğa), юшюрге (yuşürge) |
| 146 | to swell | кёберге (köberge) |
| 147 | sun | кюн (kün) |
| 148 | moon | ай (ay) |
| 149 | star | жулдуз (julduz) |
| 150 | water | суу (suu) |
| 151 | rain | жауун (jauun) |
| 152 | river | черек (çerek) |
| 153 | lake | кёл (köl) |
| 154 | sea | тенгиз (teñiz) |
| 155 | salt | туз (tuz) |
| 156 | stone | таш (taş) |
| 157 | sand | юзмез (yuzmez), къум (qum) |
| 158 | dust | букъу (buqu) |
| 159 | earth | топуракъ (topuraq) |
| 160 | cloud | булут (bulut) |
| 161 | fog | туман (tuman) |
| 162 | sky | кёк (kök) |
| 163 | wind | жел (jel) |
| 164 | snow | къар (qar) |
| 165 | ice | буз (buz) |
| 166 | smoke | тютюн (tütün) |
| 167 | fire | от (ot) |
| 168 | ash | кюл (kül) |
| 169 | to burn | жанаргъа (janarğa) |
| 170 | road | жол (jol) |
| 171 | mountain | тау (tau) |
| 172 | red | къызыл (qızıl) |
| 173 | green | жашил (jaşil), кёк (kök) |
| 174 | yellow | сары (sarı) |
| 175 | white | акъ (aq) |
| 176 | black | къара (qara) |
| 177 | night | кече (keçe) |
| 178 | day | кюн (kün) |
| 179 | year | жыл (jıl) |
| 180 | warm | жылы (jılı) |
| 181 | cold | сууукъ (suuuq) |
| 182 | full | толу (tolu) |
| 183 | new | жангы (jañı) |
| 184 | old | эски (eski), къарт (qart) (person) |
| 185 | good | ахшы (axşı), иги (igi) |
| 186 | bad | аман (aman), осал (osal) |
| 187 | rotten | чириген (çirigen), чирик (çirik) |
| 188 | dirty | кир (kir) |
| 189 | straight | туура (tuura), тюз (tüz) |
| 190 | round | тёгерек (tögerek) |
| 191 | sharp (as a knife) | жютю (jütü) |
| 192 | dull (as a knife) | гумух (gumux), гумадах (gumadax) |
| 193 | smooth | сыйдам (sıydam) |
| 194 | wet | жибиген (jibigen) |
| 195 | dry | къургъакъ (qurğaq) |
| 196 | correct | тюз (tüz) |
| 197 | near | жууукъ (juuuq) |
| 198 | far | узакъ (uzaq) |
| 199 | right | онг (oñ) |
| 200 | left | сол (sol) |
| 201 | at | -да/-де (-da/-de), юсюнде (yusünde) |
| 202 | in | -да/-де (-da/-de), ичинде (içinde) |
| 203 | with | бла (bla) |
| 204 | and | эм (em), да (da) |
| 205 | if | -са/-се (-sa/-se), эсе (ese) |
| 206 | because | ючюн (yuçün), нек десенг (nek deseñ) |
| 207 | name | ат (at) |