The following word list of the Cuitlateco language is from Escalante (1962).
| Cuitlateco | part of speech | Spanish gloss | etymology |
|---|---|---|---|
| abeyóʔo | s. | pasto, rastrojo | |
| áca | s. | hacha | (esp.) |
| agodáwɨ | s. | nuera | |
| áhci | s. | abuelo | |
| ahcukúʔnɨ | s. | tallo | |
| ahke, ahti | v. | estar, sentirse, sentarse | |
| alahkípɨ | sentado | ||
| áhki, ahkíbi | ad. | sobre, hacia, con | |
| ahkáli | s. | presidente municipal | |
| áhku | s. | abuela | |
| ahkulkúʔbɨ | s. | garganta | |
| áhkwɨ | v. | echar | |
| áhpɨl | v. | dar | |
| mahpái | consejo | ||
| áhma | v. | juzgar | |
| ahpɨʔɨ | s. | madre | |
| ahpál | hembra | ||
| apalpɨ | pulgar (madre-mano) | ||
| apalku | dedo gordo (madre-pie) | ||
| apa-lúci | marrana (madre-marrano) | ||
| ahpúʔɬɨ | s. | sol | |
| ahʃíʔi | s. | ciruela | |
| ɬaɬahʃíʔi | ciruelo | ||
| áhta, ahtága | v. | llegar | |
| áhta | p. | aquel | |
| áhte | v. | poder | |
| aikimɨ | r. | buenos días | |
| áke | v. | sepultar | |
| ála | v. | prestar | |
| aláʔli | d. | amarillo | |
| alahcówɨ | s. | la mesa | |
| albóʔo | s. | indio | |
| álci | s. | calabaza, tecomate | |
| ále | v. | pasar por... | |
| aléʔli | ad. | mucho, muchos | |
| alíʔi | v. | aguantarse | |
| almága | v. | probar | |
| álme | v. | durar | |
| álmɨ | s. | corazón | |
| álmɨ | v. | obedecer | |
| álte | v. | rodar, dar vueltas | |
| alúʔwa | s. | milpa | |
| aɬáʔa | s. | chanes, espíritus del agua | |
| aɬága | v. | venir | |
| áɬbi | v. | sentir | |
| áɬɨ | d. | contento | |
| áɬɨ | v. | mandar | |
| aɬígɨ | v. | lástima, dar o tener | |
| aɬíʔbɨ | s. | sangre | |
| ámigú | s. | amigo | |
| amihpɨʔɬa | amigos | ||
| ámɨl | v. | probar | |
| ámɬa | v. | ganar (dinero, una recompensa) | |
| anékɨ | s. | choza | |
| antontoʔé | v. | alborotar | (esp.) |
| áʔpa | ad. | hasta | |
| aʔponó | hasta allá | ||
| apɨgɨ | s. | tabaco, cigarro | |
| áʃbo | v. | asaltar | |
| áʃe | v. | salir | |
| aʃkɨli | s. | hombre, macho | |
| aʃkɨlumɬɨʔɨ | joven | ||
| áʃku | marido | ||
| aʃkúli | casares la mujer | ||
| aʃkulíli | casada | ||
| aʃtáli | d. | inválido, enfermo | |
| atiwɨʃkɨ | v. | llamar, dar nombre | |
| awéla | s. | sapo | |
| áwɨ | ad. | ya, todavía | |
| awɨʔɨ | v. | meter | |
| áwʃi | v. | tirar, sacar | |
| ayáɬa | s. | raíz | |
| ayáʔa | v. | nadar | |
| ayogó | v. | cruzar | |
| áyu | v. | barbechar | |
| áʔbe | v. | entrar, meter | |
| maʔbeúmɨ | rebalse | ||
| áʔbu | s. | plátano | |
| ápɨ, aʔbíbu | v. | tener | |
| áʔda | v. | llorar | |
| áʔdi | v. | moler | |
| áʔgɨ, óʃogɨ | v. | desposarse | |
| áʔi | v. | comer | |
| aʔíga | v. | quedar, quedarse | |
| áʔlɨ | pr. | sólo, mismo, mero | |
| aʔɬehcú | s. | amanecer | |
| aʔɬáme | v. | caer, hacer caer, tumbar | |
| aʔnelgái | v. | cuitlatecos, los | |
| aʔnelɨli | d. | virgen | |
| áʔwɨ | v. | ir a un lugar determinado | |
| aʔwiʃíli | s. | vara del telar para levantar la cruz | |
| áʔya | v. | llenar | |
| áʔyo | v. | correr | |
| asukáru | s. | azúcar | (esp.) |
| asyéte | s. | aceite | (esp.) |
| bacúga | s. | jitomate | |
| bacugalkɨmɨ | huevo de gato (jitomate-cerro) | ||
| báhci | d. | agrio | |
| báhka | s. | turicata | |
| báhkɨ | s. | atole | |
| bakó | s. | milagro | |
| báli | v. | ladrar | |
| báɬa | v. | pecar | |
| balawɨʔi | pecado | ||
| baɬawalá | d. | pecador | |
| barriúɬa | s. | barrio | |
| báʃa | s. | lluvia, aguacero | |
| baʃái | llover | ||
| baʃkɨli | s. | coróngoro | |
| baʃlɨbɨ | s. | aguacate | |
| báʃta | s. | rama de árbol, injerto | |
| báʃtal | s. | sansácua, calabaza tarasca | |
| báʃta | sonaja | ||
| baʃtɨli | s. | zipiate | |
| bayáʔli | d. | verde, azul | |
| baʔbé | v. | cantar | |
| baʔbewɨʔi | canción | ||
| baʔbé | s. | cachetes | |
| báʔʃa | s. | año | |
| báʔʃo | s. | la frente | |
| báʔʃu | s. | las cejas | |
| baʔúhti | s. | cara, cachetes | |
| bárko | s . | barco, lancha | (esp.) |
| beʃkidíʔi | s. | cosecha | |
| béʔbi | d. | mudo | |
| beʔbikalɨhci | sordo | ||
| béʔku | s. | vecino, joven, señor (término vocativo) | |
| beʔʃálɨ | s. | suelo | |
| aʔbeʃámɨ | sentarse en el suelo | ||
| besérro | s. | becerro | (esp.) |
| besínɨ | s. | vecino | (esp.) |
| biɬbɨʔɨ | s. | labio | |
| bisɨó | s. | vicio | (esp.) |
| bɨcɨgɨli | d. | sarnoso | |
| bɨhkɨ | v. | mojar | |
| bɨlcéʔe | s. | ortiga | |
| bɨléʔi | s. | zancudo | |
| bɨʃi | s. | chile | |
| bɨʔbúli | d. | encuerado | |
| bɨʔɨ | s. | heces, escretar | |
| bɨʔwɨʔi | diarrea | ||
| bɨʔɨgi | v. | parir | |
| bɨʔli | s. | guande, cuajilote | |
| boʔcúlku | s. | pantorrilla | |
| bohkóʔo | s. | tos, catarro | |
| búlɨ | s. | ombligo | |
| bulká | s. | huevo | |
| bulkawehká | testículo | ||
| buʃéla | s. | chinche | |
| búʔwalta | s. | tripas | |
| buʔgɨli | d. | ciego | |
| búʔla | s. | pollo | |
| brentílo | s. | soga (?) | |
| cadúlɨ | v. | escupir | |
| cáhta | v. | trozar, cortar | |
| cála | v. | atizar, brasas | |
| cáɬka | v. | desmenuzar, picar con un cuchillo | |
| caɬigotí | s. | comezón | |
| canánu | s. | chapulín, tapachichi | |
| cawáhkɨ | v. | chocar | |
| cáwɨ | s. | tortilla | |
| cáʔda | s. | pulmón, bofe | |
| caʔdáʔa | s. | saliva | |
| cáʔga | v. | escupir | |
| caʔlumé | v. | lavar, limpiar, escombrar | |
| caʔyá | s. | araña | |
| cehcɨli | s. | piñón manso, sanco | |
| céhcɨ | s. | panza de res, bofe | |
| celeʔá | s. | víbora de cascabel | |
| celéʔe | s. | chipil (hierba) | |
| céʔbe | v. | tocar música | |
| ceʔbeɬɨʔɨ | músicos | ||
| céʔi | s. | barriga | |
| ci | i. | qué, quién | |
| ceʔaʔgú | cuánto | ||
| caʔyí | cómo | ||
| ciʔ | v. | sacar, extraer, piscar, fugarse | |
| cíbe | v. | encender | |
| cicitéʔe | d. | chino, rizado | |
| cíga | v. | cortar | |
| cíhci | s. | vagina | |
| cihkúʔli | s. | zanate, chiscuaro | |
| chipɨmɨ | v. | limpiar | |
| cihtalbéʔe | v. | coser | |
| cihtɨmɨ | v. | prestar | |
| cilumtɨ | v. | recibir, ganar, triunfar | |
| cilɨʔbtɨli | s. | vestido, ropa | |
| cíɬɨ | v. | marchitarse | |
| ciɬtecú | d. | vacío | |
| citakáʔli | s. | cascalote, nacascolotl (árbol) | |
| citaɬcála | s. | incensario, zahumerio | |
| ciwɨkúʔnɨ | s. | troje | |
| ciwɨmɨ | v. | encender | |
| ciyɨli | s. | palma, palmera | |
| ciʔbáʔli | d. | duro | |
| ciʔbéʃka | v. | levantar | |
| cíʔbi | v. | pintar | |
| ciʔdé | v. | temer | |
| cidéʔe | miedo | ||
| ciʔmégɨ | v. | levantar, juntar | |
| ciʔmɨ | v. | espantar | |
| ciʔmemɬɨʔɨ | espantos | ||
| cɨmɨ | v. | cerrar | |
| cɨníʔi | s. | panocha, piloncillo | |
| cɨpɨlgɨ | v. | besar | |
| cɨʔɨ | s. | niño, niña | |
| cɨʔwɨli | d. | delgado | |
| comɨʔɨ | s. | coraje | |
| cómɨ | enojarse | ||
| comɨʔli | corajudo | ||
| coʃkowɨʔi | s. | calambre | |
| cotóle | v. | malexplicar | |
| cóʔo | v. | traer | |
| coʔdálɨ | ad. | poco | |
| cóʔɬo | s. | viejita | |
| cubé | v. | asar | |
| cúhcu | v. | mamar | |
| cúhba | mamar (animales) | ||
| cúhku | v. | oler | |
| cúmɨ | v. | agarrar | |
| cumilwɨɨ | s. | teopisque, cargo religioso | |
| cúnwɨ | v. | agarrar, cazar | |
| cunwɨdimɨ | s. | ahijado | |
| cúwe | v. | deber, adeudar | |
| cuʔbéhka | s. | enaguas | |
| cúʔu | s. | zumbido | |
| dagóʔgɨ | s. | concuño | |
| dahcóʔo | s. | zícua (tarasco), fibra de maíz | |
| dáhpa | v. | medir | |
| dáhti | s. | ixtle, fibra de maguey | |
| dahtɨli | zipiate | ||
| daltí | s. | surco | |
| daʃíʔi | s. | rodilla | |
| daʃilapɨ | codo (rodilla brazo) | ||
| dawɨni | s. | nuera | |
| daʔiyatá | s. | patada | |
| dáʔle | v. | barrer | |
| dáʔlta | escoba | ||
| dáʔli | s. | epazote | |
| daʃíɬa | n. | seis | |
| danyó | s. | daño | (esp.) |
| dehpɨ | s. | mano de metate | |
| dehpɨlkoyó | tobillo | ||
| déʔe | s. | chamacuz, comején | |
| déʔli | v. | moler | |
| di | pr. | el que, la que, quien | |
| diabúlu | s. | diablo | (esp.) |
| digáʔa | v. | sacudir | |
| dihpéʔe | s. | dibujos bordados en la falda, guarda de la falda | |
| díhtɨ | s. | hueso | |
| díɬɨ | v. | roncar | |
| díʃci | s. | pierna | |
| diyɨʔi | s. | cuerno | |
| diyɨʔgɨli | cornudo | ||
| díʔbɨ | v. | avisar | |
| dɨ | pr. | de | (esp.) |
| dodowɨʔli | d. | oscuro | |
| dúhci | s. | maíz | |
| duhkɨlcáwɨ | s. | gordita, toquere | |
| duhpéʔe | s. | cajete | |
| dúʔdu | s. | olla | |
| duʔdulúmɨ | tinaja (olla-agua) | ||
| dyóʃi | s. | dios | |
| ebotáli | d. | gordo, grueso | |
| ecú | d. | acabado, terminado | |
| éhci | s. | capire (árbol) | |
| éhcɨ | v. | odiar | |
| éhka | v. | doler; morder | |
| ehkéʔli | d. | ancho | |
| enhkeyáta | la cara entera | ||
| éhpɨ | v. | decir, llamar, querer | |
| éhpa | v. | enfermarse | |
| ehpáʔa | v. | moler | |
| ehpɨmcú | d. | tarde | |
| ehpóʔo | s. | elote | |
| ehʃéwɨ | d. | sano | |
| éhʃɨ | v. | cargar | |
| éhta | v. | dejar, abandonar | |
| éhtɨ | s. | tlacuache | |
| ehtɨʔi | s. | lengua | |
| eláʔa | v. | esconderse | |
| elélɨ | v. | comportarse | |
| eléʔli | s. | gente, adulto | |
| elóʔpɨ | v. | pagar | |
| ʃelopɨlʔmɨ | gracias | ||
| éɬa | v. | soñar | |
| éɬkɨ | v. | cortarse | |
| éme | v. | jugar | |
| eméhtɨ | juguete | ||
| emɨʔɨ | s. | palabra | |
| enóbɨ | v. | batir | |
| entéro | d. | entero | (esp.) |
| epá | v. | calentar | |
| epáʔbɨ | calor | ||
| epahkóʔli | tibio | ||
| eʃéwɨ | s. | enfermedad | |
| éʃi | v. | hallar | |
| etálpɨ | s. | anillo | |
| etecú | d. | terminado, acabado | |
| ewáɬkɨ | s. | yerno | |
| ewɨni | s. | suegro, suegra | |
| eyó | p. | tú | |
| eyokwíni | p. | ustedes, vosotros | |
| eyóʔo | v. | encender | |
| eʔbokɨli | d. | anciano | |
| eʔbɨdi | s. | chirimoya | |
| eʔbóli | d. | adulto | |
| eʔboleʔléli | señor grande | ||
| ebóʔli | s. | pitones | |
| éʔda | s. | camote | |
| éʔdi | s. | arena | |
| éʔe | s. | tortuga | |
| éʔla | v. | morder | |
| éʔle | v. | tostar | |
| eʔlɨhkɨ | v. | ofrecerse | |
| eʔmelɨ | v. | comer | |
| meʔmeltéhpɨ | Come-Lagarto (Valle Luz I) | (Top.) | |
| éʔmɨ | s. | cuna | |
| eʔmoyó | v. | apresurarse | |
| eʔʃenwɨlɨ | v. | contagiarse de rabia | |
| eʃéwɨ | s. | peste, epidemia | |
| éʔwa | v. | crecer (agua) | |
| ermánu | s. | pariente, hermano | (esp.) |
| eskweló | s. | escuela | (esp.) |
| gályo | s. | gallo | (esp.) |
| gɨléwɨ | s. | cara | |
| goʔno | ad. | antes de | |
| honholino | s. | ajonjolí | (esp.) |
| hwé | r. | sí | |
| ibeyó | v. | amanecer | |
| idíkwɨ | v. | apretar | |
| igatéʔɬa | s. | oriente | |
| ihcaɬáʔa | s. | quijada | |
| íhci | s. | camino, vez | |
| ihcíʔli | d. | puntiagudo | |
| íhcɨ | s. | brazo superior | |
| íhka | v. | venir | |
| ihpɨléla | s. | estómago, bajadera | |
| ihʃɨɬɨ | s. | cielo, encima | |
| ihtaʔléla | s. | borde | |
| ihtáli | s. | llano | |
| ihtelkáhti | llanura | ||
| ihtaliltɨli | en el fondo | ||
| ihtáɬɨ | n. | mitad, medio | |
| ihtalói | cintura | ||
| ihtél | ad. | dentro, adentro | |
| ihtéʔɬa | s. | aire, viento | |
| íhti | v. | huir | |
| ihtɨméla | s. | monte, bosque, campo | |
| ikɨpéʔla | ad. | atrás | |
| iláli | s. | tela indígena, chísu | |
| iláʔwɨ | v. | parir | |
| ilcáhpa | v. | componer | |
| íli | v. | hacer | |
| ilɨmi | v. | ayunar | |
| ilɨmɨ | v. | hilar | (esp.) |
| ilgápa | v. | aceptar | |
| ilwáwɨ | v. | matar | |
| ilpɨdɨ | s. | malacate | |
| íɬa | ad. | poco | |
| íɬe | v. | hervir | |
| iɬéli | ad. | debajo | |
| íɬgɨ | v. | almorzar | |
| íɬi | v. | robar | |
| iɬmelóʔo | d. | igual | |
| íɬi | s. | piedra | |
| iɬkɨli | pedregal | ||
| iɬkóno | s. | en secreto | |
| iɬtánɨ | v. | tragar | |
| ímɨ | v. | bailar | |
| imtɨɬɨ | ad. | arriba | |
| incú | p. | él, ella | |
| incugái | ellos | ||
| ínɨ | s. | hermana | |
| tuɬínɨ | media-hermana | ||
| iʃál | ad. | encima | |
| íʃi | v. | ir | |
| iʃíʔɬa | ad. | fuera, afuera | |
| iʃɨʔlɨ | s. | mundo | |
| iʃkáli | d. | bueno | |
| tamiʃkáli | malo | ||
| iʃkáwa | componer | ||
| iʃkélɨ | s. | base, al pié | |
| iʃkiwɨʔni | d. | chico, pequeño | |
| itawɨʔni | d. | angosto | |
| itéɬa | ad. | atrás | |
| íti | v. | venir | |
| íyu | p. | tú | |
| iwíli | d. | grande | |
| iwililúmɨ | río (grande agua) | ||
| iʔwɨʔɨ | s. | sal | |
| iʔwɨʔgɨli | salado | ||
| iyɨimɨ | v. | arder | |
| iyɨmɨ | ad. | ahora, hoy | |
| iyɨmɨniʔnɨ | ahorita | ||
| iyɨmɨli | pronto | ||
| iyɨʃíʔli | v. | hablar | |
| iyúʔwa | v. | seguir | |
| íʔlɨ | v. | llenarse, hartarse | |
| íʔlo | s. | tío, hermano | |
| iʔbómɨ | v. | juntar | |
| iʔcú | v. | estornudar | |
| íʔdi | d. | dulce | |
| iʔkɨʔɨ | s. | sepulcro | |
| íʔkwɨ | v. | echar | |
| íʔla | v. | llevar puesto (ropa, vestido) | |
| íʔnɨ | d. | frío | |
| íʔwɨ | s. | pipilo (flor) | |
| íʔyɨ | v. | querer algo | |
| íʔye | v. | despertar | |
| iʔyɨʔléɬɨ | s. | puerta | |
| ɨcé | v. | esperar | |
| ɨcɨhci | s. | red de mecate | |
| ɨhci | v. | desear | |
| ɨhcɨla | v. | aprender | |
| ɨhcɨni | s. | cabeza de animales | |
| ɨhcu | s. | adobe | |
| ɨhkɨmíli | s. | huérfano | |
| ɨhkɨntélɨ | v. | montar | |
| ɨhpómu | r. | adiós | |
| ɨhti | v. | ir | |
| ɨlbáhka | v. | enfriarse | |
| ɨliliyó | s. | bejuco de yónchicua | |
| ɨlme | v. | bromear, chancearse | |
| ɨɬi | s. | mazorca | |
| ɨɬíʔi | s. | mosca | |
| ɨɬɨli | s. | rastrojo | |
| ɨɬmé | v. | zambullirse | |
| ɨmkahcíʔwɨ | v. | pizcar | |
| ɨmcí | v. | tía | |
| ɨmɨ | p. | ese | |
| ɨmɨʔdu | aquel | ||
| ɨmɨ | s. | hoja de árbol | |
| ɨmɨkéɬu | p. | nosotros | |
| ɨmte | v. | montar | |
| ɨmté | s. | cabeza de gente | |
| ɨncipéʔɬu | s. | charamasca (árbol) | |
| ɨnɨ | r. | no | |
| ɨtiʔnɨ | v. | escalofrío, tener | |
| ɨyí | p. | este, esta | |
| ɨyɨ | v. | bajar | |
| ɨyóbto | v. | olvidar | |
| ɨʔɨ | r. | no | |
| ɨʔɨgí | v. | tejer | |
| ɨʔléʔwɨ | v. | desgranar maíz | |
| ɨʔmɨ | v. | colar | |
| ɨʔmɨdɨ | colador | ||
| ɨʔnémi | v. | quejarse | |
| ɨʔnɨ | v. | rugir | |
| kábe | v. | apagar | |
| kadíga | ad. | aunque | |
| kadíli | s. | sirián | |
| kahcíʔdi | s. | orejas | |
| káhcɨ | v. | pizcar | |
| káhka | s. | pájaro | |
| kahpála | s. | mariposa | |
| káhti | s. | arroyo | |
| kakao | s. | cacao | |
| kakɨmɨ | s. | dobladura | |
| kalayó | s. | cucaracha | |
| káldu | s. | caldo | (esp.) |
| kalíɬɨ | n. | tres | |
| kalɨʔi | s. | piel, cuero | |
| káɬɨ | n. | dos | |
| kamálɨ | v. | pedir | |
| kámaʔli | limosnero | ||
| káme | v. | cuidar | |
| kanamɨli | s. | canoa | |
| kamíʃɨ | s. | camisa | (esp.) |
| kaʃampaláhci | s. | bisabuelo | |
| kaʃampaláhku | bisabuela | ||
| kaʃampakínɨ | biznieto | ||
| kaʃíli | d. | áspero, tieso, duro | |
| kaʃílpu | s. | párpado | |
| kaʃilpolúhti | pestaña | ||
| kaʃipóɨa | cachetes | ||
| kaʃkwɨli | s. | gavilán | |
| kastaralcáwɨ | s. | pan (Castilla-tortilla) | |
| kaʃtɨli | s. | totomoxtle, hoja de maíz | |
| kaʃtílɨ | s. | gallina | (esp.) |
| káwa | v. | apagar | |
| kawayó | s. | caballo | (esp.) |
| kawéli | n. | par, algunos, unos cuantos | |
| káʔbi | v. | buscar | |
| káʔda | s. | jicarita para el malacate | |
| kaʔdóʔo | s. | masa del maíz | |
| káʔwe | v. | ayudar | |
| káʔwɨ | v. | fijarse | |
| kastígo | s. | castigo | (esp.) |
| kaswéla | s. | cazuela | (esp.) |
| kehtálɨ | v. | remendar | |
| késo | s. | queso | (esp.) |
| kéʔe | s. | cueva | |
| kicú | ad. | demasiado | |
| kidéʔli | d. | apretado | |
| kíhca | v. | machucar | |
| kilíʃi | s. | peña | |
| kílu | v. | romper | |
| kilcú | roto | ||
| kiʃcíli | s. | asco | |
| kiʔculyɨʃɨmi | s. | Loma de los Coyotes | (Top.) |
| kiʔɬebú | s. | sombrero | |
| kíʔmɨ | s. | seno, teta | |
| kíʔmɨ | leche | ||
| kíʔnɨ | s. | nieto, nieta | |
| kɨcéte | v. | tropezar | |
| kɨhcilíli | s. | horcón | |
| kɨhtɨlɨ | pr. | que no | |
| kɨltíʔi | s. | mocos | |
| kɨɬi | s. | ceniza | |
| kɨɬíli | s. | quelite | |
| kɨɬu | v. | romper | |
| kɨɬmɨli | n. | treinta | |
| kɨmɨ | s. | cerro | |
| kɨntélɨ | s. | vela | (esp.) |
| kɨʃki | v. | sufrir | |
| kɨʔgí | v. | torcer el hilo del maguey | |
| kɨʔiwɨli | s. | cubata, espino | |
| kɨʔwuʃkilí | s. | horca | |
| kɨwuʃké | ahorcado | ||
| kɨʔi | v. | doler, tener dolor | |
| kohsín | s. | cocina | (esp.) |
| koláwa | s. | granizo | |
| kóli | s. | tórtola | |
| kómɨ | pr. | si (condicional) | |
| kón | pr. | con | (esp.) |
| koyóʔo | s. | venado | |
| koʔyó | s. | cumbrera del techo | |
| korádu | s. | corral | (esp.) |
| kúʔi | s. | pie, pata | |
| kúda | v. | desear | |
| kuhcéʔmɨ | s. | pozole | |
| kúhci | s. | pene | |
| kúhcɨ | s. | estrella | |
| kuhtalpága | s. | luciérnaga, churupete (lumbre-vela) | |
| kúhtɨ | s. | fuego, lumbre, luz | |
| kuhtíɬi | fogón | ||
| kúhtu | v. | quebrar | |
| kuléʔe | s. | mapache | |
| kulɨʔi | s. | tejón | |
| kúɬɨ | v. | cansarse | |
| kumále | s. | comadre | (esp.) |
| kúmɨ | s. | semilla | |
| kumɨʔɨ | s. | chapulín | |
| kumpáli | s. | compadre | (esp.) |
| kúne | v. | brujear | |
| kunélɨ | brujo | ||
| kúnɨ | s. | nube | |
| kúni | s. | el mar | |
| kupagáli | d. | nuevo | |
| kupɨtíʃi | s. | zapote prieto | |
| kuʃíʔi | s. | piojo | |
| kuʃilwɨwɨla | piojo rojo (piojo rayo) | ||
| kúʃtɨ | s. | jícara grande | |
| kúti | s. | piel | |
| kuwéli | s. | sesos | |
| kuwɨli | s. | pluma | |
| kúʔdi | s. | primo, prima; sobrino, pariente | |
| kúʔbe | s. | cuello, garganta | |
| kúʔli | s. | tierra | |
| kuʔmɨli | d. | marchito, arrugado | |
| kwaro | d. | cojo, renco | |
| kwatimɬɨʔɨ | s. | gemelos | (nah.) |
| kwérpu | s. | cuerpo | (esp.) |
| kwɨ | s. | collar | |
| láʔba | v. | mover | |
| láʔlu | s. | víbora de cascabel | |
| líbɨ | v. | colgar | |
| líhti | s. | pedo | |
| limonɨʃi | s. | limón | (esp.) |
| luhkéwa | v. | agujerear | |
| luʔlúʔbɨ | s. | calabacita | |
| lóbo | s. | lobo | (esp.) |
| léoni | s. | león | (esp.) |
| ɬa | s. | casa | |
| ɬalgilkúhtɨ | s. | fogón | |
| ɬaláda | s. | hilo de seguridad del telar | |
| ɬalalkógɨ | v. | abrazar | |
| ɬáɬa | s. | árbol, palo, leña | |
| ɬaɬíba | s. | arápara, avispa | |
| ɬaɬu | pr. | ya no | |
| ɬébe | v. | alumbrar, relampaguear | |
| ɬelamalkúhtɨ | s. | llama | |
| ɬeɬémɨ | s. | liendres | |
| ɬéɬi | d. | ralo | |
| ɬeɬwɨwɨ | s. | axila | |
| ɬenó | d. | pasado | |
| ɬidahkáʔa | s. | diente, muela | |
| ɬéʔla | s. | araña | |
| ɬihcíʔi | s. | lazo para amarrar el telar | |
| ɬihtíʔi | s. | guajolote, pavo | |
| ɬíhu | s. | queso | |
| ɬinwɨltáhtɨ | s. | padrino | |
| ɬinwɨláhpɨ | madrina | ||
| ɬíwɨ | s. | ardilla de tierra, cuinique | |
| ɬɨbɨʔɨ | d. | apestoso, hediondo | |
| ɬɨmʃíli | s. | tololote (árbol) | |
| ɬɨnóʔo | s. | mujer, esposa | |
| ɬɨnúli | casado | ||
| ɬɨnɨli | hembra | ||
| ɬɨʔni | s. | metate | |
| ɬɨ | v. | oir | |
| ɬɨwɨ | s. | águila; cerro del Aguila | (Top.) |
| ɬɨʔi | s. | cuñada | |
| ɬéʔni | s. | papel | |
| ɬeʔnɨlpɨʔi | s. | uña (papel-dedo) | |
| ɬuhkɨni | s. | carrizo; vara del telar | |
| ɬuɬúlɨ | s. | hocico | |
| ɬúme | v. | tragar | |
| ɬuwiʔɨ | s. | cera | |
| maikáʔli | d. | mayor | |
| malíʔi | s. | pez, bagre | |
| maɬmáli | v. | apestar | |
| máʃi | ad. | más | (esp.) |
| maʃkapuʃkála | s. | vapor | |
| maʃméʔda | s. | vara de caróata del telar | |
| maʔwɨgí | s. | entierro | |
| mé | ad. | aquí | |
| mehtéʔli | d. | alto | |
| méɬi | n. | veinte | |
| kaltɨwɨlméɬi | cuarenta | ||
| mehwatéʔli | d. | amplio | |
| mehyɨʔli | d. | hondo | |
| melbeʃkapá | s. | trueno | |
| melolíʃi | s. | melón | (esp.) |
| meʃɨnó | s. | Mesa | (Top.) |
| méʃɨ | s. | carga | |
| meyáʔli | d. | largo | |
| meyuwɨli | d. | atravesado | |
| míhca | s. | grano | |
| mihíʔi | s. | camaleón | |
| milípensáru | v. | pensar | (esp.) |
| milwáwa | d. | asesino | |
| míʃa | s. | misa | (esp.) |
| míʃtu | s. | gato | (nah.) |
| mɨ | pr. | para que | |
| mɨhku | s. | perro | |
| mɨthingɨli | d. | triste | |
| mɨkɨʔɨ | s. | frío | |
| mɨlɨʔwɨ | s. | loma | |
| mɨmɨ | p. | yo | |
| mɨnɨmɨli | s. | cacahuananche (árbol) | |
| mɨntékɨ | s. | manteca | (esp.) |
| mɨntegɨli | grasoso | ||
| mɨʃtúni | s. | señorita | |
| mɨyɨwɨ | s. | carne | |
| mɨʔcɨ | i. | dónde | |
| mɨʔcihpíli | i. | cuándo | |
| mɨʔɨ | s. | rosa del sapo | |
| mɨʔyi | s. | guayaba | |
| molówɨ | s. | pochote | |
| molóʔli | s. | turbio | |
| moyí | s. | prisa | |
| moyómi | d. | poroso | |
| mubléʔe | s. | huerta | |
| mucúhcu | s. | ratón | |
| nabáho | s. | cuchillo | (esp.) |
| náwɨ | ad. | antes | |
| náʔna | s. | tzotzopastli, cuchilla del telar | |
| negéʔli | i. | cuál | |
| nemɬɨʔi | d. | torcido | |
| nempáʔa | s. | pinzán, huamúchil (árbol) | |
| nenéʔɬi | s. | muñeca, mono | |
| ní | v. | cambiar | |
| nimɨʔɨ | s. | pulga | |
| nimpúhta | ad. | otra vez | |
| niwɨʔɨ | ad. | ayer | |
| niyupewɨʔi | s. | oración | |
| níʔni | s. | pinole | |
| niʔpɨmɨ | s. | fe | |
| nɨgí | d. | ralo | |
| nɨɬɨ | n. | nueve | |
| nɨníʔi | s. | gusano | |
| nɨnilkúʔli | lombriz (gusano-tierra) | ||
| nɨwɨ | s. | iguana | |
| nɨʔlémɨ | v. | desgranar | |
| nó | v. | dormir | |
| noʔnomtɨ | s. | niebla | |
| nuhpɨʔla | ad. | anoche | |
| nuʔwáʔa | s. | fiesta | |
| ohcɨli | s. | jilote | |
| okolá | v. | callarse | |
| olélo | v. | tener hambre | |
| olkóʔo | v. | forastero | |
| olóʔo | s. | cántaro | |
| óla | s. | pez, mojarra | |
| oɬaoyɨ | s. | corazón | |
| oɬóʔo | v. | beber | |
| oɬɨʔwɨʔi | aguardiente | ||
| oncebí | s. | chirimía | |
| ó | v. | morir | |
| oʔɬáʔa | muerto | ||
| oʔɬɨ | alma | ||
| oʔlɨkɨ | v. | escuchar | |
| padéʔe | d. | podrido | |
| pagahtéʔli | s. | voz | |
| pagá | v. | volar | |
| pahcáʔa | s. | chiquihuite para pescar | |
| pahkaléli | d. | borracho | |
| páhpa | s. | tamal | |
| pahpáʔli | d. | sucio, espeso | |
| pahpɨʔli | s. | nixtamal | |
| pahpayá | s. | papaya | (esp.) |
| pahtáli | s. | patacua, enagua de chísu | |
| pahtéʔe | v. | palpitar | |
| páhte | v. | tejer | |
| pahtilmé | d. | tirador | |
| pahtogáʔa | s. | que puede brincarse | (Top.) |
| pakahtéʔe | d. | loco | |
| pakáte | v. | temblar, palpitar | |
| pakáʃkɨ | v. | luchar | |
| palaɬéli | d. | hueco | |
| palgiɬáʔa | s. | nudo | |
| palgɨli | s. | manojo | |
| palɨhki | v. | repicar | |
| palɨwɨʔi | s. | cárcel | |
| paltagápa | v. | fajarse, amarrar | |
| páɬa | n. | cuatro | |
| paɬíʔi | s. | tigre | |
| pányo | s. | rebozo, paño | (esp.) |
| pása | ad. | mucho, muy | |
| páʃa | s. | faja | (esp.) |
| paʃalíli | s. | cogollo | |
| paʃonikrúʃi | s. | la cruz | |
| payíhkɨ | v. | fregar el piso | |
| pá | v. | varear el algodón | |
| paʔbáli | d. | grueso, abundante, tupido | |
| paʔdá | s. | llaga, viruela | |
| paʔdéʔe | d. | podrido | |
| paʔdɨhci | s. | lodo, barro | |
| páʔla | s. | enramada | |
| páʔya | v. | repicar | |
| paʔyɨkɨ | v. | lavarse, lavar | |
| pastormɬɨʔɨ | s. | pastorcitas | (esp.) |
| pehtáli | s. | talega, mecapal, asa | |
| peléʔe | s. | comal | |
| pelgɨʃi | s. | lagartija de colores | |
| peɬtidáʃi | v. | hincarse | |
| peʃóʔta | d. | zarco | |
| péʔdi | s. | mojarra | |
| peʔméwɨ | s. | pueblo, poblado | |
| peʔnó | s. | nombre de un arroyo | (Top.) |
| péʔʃi | s. | pez pequeño | |
| péʔta | s. | aluvia | |
| umɬalpéʔta | frijol | ||
| perro | d. | malcriado | (esp.) |
| píhti | s. | caña | |
| píkɨ | v. | entumecerse | |
| piliʃáli | s. | cobija | |
| píɬa kɨmíʃɨ | s. | manga de la camisa | |
| pipɨda | s. | balsa, cama de otate | |
| piʃkál | s. | fiscal | (esp.) |
| pitíli | s. | maíz | |
| piʔeláʃi | d. | puntiagudo | |
| píʔi | s. | hormiga | |
| piʔnéla | hormiga prieta | ||
| piʔlígi | s. | cinturón del tela | |
| piʔɬíʔi | s. | azadón, tarecua | |
| piríko | s. | perico | (esp.) |
| pɨ | s. | mano, dedo | |
| pɨcibíɬi | s. | cerro cercano a Totolapan | (Top.) |
| píhkéʔe | s. | hombro | |
| pɨhpɨ | s. | hierro, campana | |
| pɨkɨʃi | s. | rana | |
| pɨla | s. | ala | |
| pɨlcú | s. | claridad del día | |
| pɨléʔli | d. | limpio, azul | |
| pɨli | n. | once | |
| pɨlíli | s. | codorniz | |
| pɨlíli | s. | arete | |
| pɨlímtɨ | v. | gritar | |
| pɨlɨʃíʔi | s. | aguja | |
| pɨlmé | s. | vado | |
| pɨɬɨ | v. | golpear | |
| pɨmɨ | s. | conejo | |
| pɨmɨcú | d. | hinchado | |
| pɨna | s. | lanzadera del telar | |
| pɨncíli | s. | canasta | |
| pɨtiʃké | v. | agacharse | |
| pɨyé | v. | abrir los ojos, mirar | |
| pɨʔi | d. | amargo | |
| pɨʔi | v. | poner, parar | |
| pɨʔinwɨʃɨ | v. | creencias | |
| pɨʔli | d. | sabroso | |
| pɨʔlinó | nombre de un arroyo | (Top.) | |
| pɨʔníʔi | s. | zapato | |
| pɨʔlelúmɨ | d. | aguado | |
| póʔo | s. | abeja | |
| pucíhte | v. | husmear | |
| púhci | s. | robalo (pez) | |
| puhiáʔa | s. | liebre | |
| puhkamé | s. | tecomate | |
| púhta | s. | canas | |
| puhmé | n. | cien | |
| puhtáʔa | s. | tizne | |
| puhtália | v. | parpadear | |
| puhtalíɬa | n. | ocho | |
| púhti | s. | humo | |
| puhtíli báʃa | s. | llovizna | |
| púli | s. | algodón | |
| púlu | s. | ano | |
| puɬké | s. | lomo, espalda | |
| puluʃíli | d. | negro | |
| pulkúʔu | s. | alacrán | |
| pulkúʔwɨ | s. | ciudad de México | (Top.) |
| púɬi | s. | humo | |
| puɬɨʔmelpɨmɨ | s. | nanche de perro (árbol) | |
| puɬkáda | s. | vara del telar como guía | |
| puɬméla | s. | zirícua, troje | |
| punuʃuélɨ | s. | servilleta | |
| puwáɬɨ | n. | cinco | |
| púʔdɨ | d. | pesado | |
| púlbɨ | s. | nalga | |
| puʔɬá | v. | empachar | |
| pleʔnó | s. | playa | |
| próbi | d. | pobre | (esp.) |
| pyonimɬɨʔɨ | s. | peones | (esp.) |
| ʃalawéʔe | s. | calzones | |
| ʃalɨli | s. | nopal | |
| ʃalɨhpɨ | s. | pared | |
| ʃamá | s. | semana | (esp.) |
| ʃamigéli | s. | San Miguel Totolapan | (Top.) |
| ʃawɨléʔbɨ | s. | ilama, anona | |
| ʃawɨleʔonóʔo | Los Ilamos | (Top.) | |
| ʃáwa | v. | nacer | |
| ʃáʔwɨ | v. | palpitar | |
| ʃáwu | v. | ahumar | |
| ʃeboleáʃi | s. | cebolla | (esp.) |
| ʃe | pr. | que | |
| ʃéti | por qué | ||
| ʃemɨʔʃilí | s. | tololote (árbol) | |
| ʃihkíli | s. | morral | |
| ʃíhte | v. | levantarse | |
| ʃihtililkú | s. | tecolote | |
| ʃihtɨʔwɨ | s. | olote | |
| ʃíhkwa | v. | limpiar | |
| ʃikɨʔi | s. | apuros | |
| ʃíki | v. | romperse | |
| ʃiléga | s. | avispa | |
| ʃiɬiʔá | s. | cuitaz (árbol) | |
| ʃíɬɨ | v. | martajar | |
| ʃiɬɨli | d. | seco, flaco | |
| ʃinɨla | s. | xochipalli, shinula (flor) | |
| ʃimɨlɨmɨ | s. | tranchete, garabato | |
| ʃimɨ | machete | ||
| ʃiʃmɨwɨ | s. | Ajuchitlán | (Top.) |
| ʃiʔlbɨda | s. | tejolote | |
| ʃíʔli | s. | zorra | |
| ʃíʔyɨ | s. | hijo, hija | |
| ʃihké | ad. | despacio | |
| ʃɨhtɨʔli | d. | soltero, viudo | |
| ʃɨɬɨ | n. | diez | |
| ʃɨmɨ | s. | reírse | |
| ʃɨntuʃnó | s. | capilla | (esp.) |
| ʃohkóki | s. | natas | (nah.) |
| ʃóʔku | s. | señora, señorita | |
| ʃó | s. | vecino | |
| ʃomóʔo | v. | enojarse | |
| ʃóʔo | s. | zopilote | |
| ʃuʔbáli | d. | cocido | |
| ʃúhkɨ | v. | oler | |
| ʃuhkɨlɨ | s. | camarón pequeño | |
| ʃúhpe | s. | boca | |
| ʃulió | s. | judío | (esp.), frijol blanco |
| ʃuʔkúhmɨ | s. | vara | |
| ʃúmtɨ | v. | encontrar | |
| ʃuwéʔe | s. | hígado, nariz, gancho | |
| ʃáhpu | s. | jabón | (esp.) |
| ʃánto | s. | santo | (esp.) |
| ʃotáʃi | s. | gente de razón, español | |
| táma | pr. | no, nada | |
| tamuhtúni | nada | ||
| tabuɬá | aún no | ||
| tawɨli | d. | viejo | |
| tahkúlu | s. | guajolota, pípila | |
| tahtɨ | s. | padre | |
| tále | v. | acostarse | |
| talípu | acostado | ||
| talúli | s. | copete | |
| táʔlu | s. | camarón | |
| tamáli | s. | día | |
| táʃa | v. | atravesar | |
| tatéʔli | d. | suelto | |
| téhpɨ | s. | caimán | |
| tí | pr. | pues | |
| tiʔníli | d. | solo | |
| tiʃeráʃi | s. | tijeras | |
| tɨmpa | d. | todos | |
| tɨʃéʔli | d. | blanco | |
| tɨʃi | v. | mezclar | |
| tɨʃpɨliyó | ad. | pasado mañana | |
| tɨʃpɨliwɨʔɨ | ad. | anteayer | |
| tɨʔɨ, tɨwɨlɨ | n. | uno | |
| téʔɬi | uno (para contar animales, árboles) | ||
| tɨwɨltɨ | otro | ||
| tɨʔmɬɨ | v. | embarazarse | |
| tɨʔi | s. | copal (árbol) | |
| tɨʔyɨli | copal chino | ||
| tuhtúmte | v. | golpear | |
| túhtu | s. | flor, marihuana | |
| túhpɨ | s. | nuca | |
| tulíli | s. | gaznate | |
| tuɬínɨʔɨ | s. | media-hermana | |
| tuɬíʔi | s. | luna, mes | |
| tuɬkála | v. | florecer | |
| tuníʔi | s. | nombre | |
| túʃɨ | s. | barba | |
| tuʃɨʔi | s. | cal | |
| tuʃkalé | s. | labor, potrero | |
| tuʃpɨlɨ | s. | falda | |
| tuhtulʃɨlu | s. | clavellina, nunuca (flor) | |
| tuhtulínɨ | s. | sirare (árbol) | |
| tuyáwa | s. | tizate | |
| túʔɬɨ | v. | arder, quemar | |
| tulwakáʃi | cecina (quemar-vaca) | ||
| tuʔʃkɨli | d. | tuerto | |
| tumíno | s. | dinero | (esp.) |
| úci | v. | abrir los ojos | |
| ubéli | d. | pálido | |
| ubíhte | v. | soplar | |
| událi | ad. | también, y | |
| uhcilúmɨ | s. | pato prieto | |
| úhcɨ | v. | entender | |
| uhcúwa | v. | probar | |
| úhki | s. | cerdo | |
| uhkimíli | s. | huérfano | |
| uhkɨʔli | d. | crudo | |
| uhkúʔlɨ | s. | bule | |
| uhkúnɨ | s. | troje | |
| úhkwe | v. | servir alimentos | |
| úhkwɨ | v. | escarbar | |
| úhpɨ | s. | hilo, sedal | |
| uhpɨʔmɨ | v. | acariciar | |
| uhpɨnéʔlu | s. | idioma cuitlateco | |
| úhte | s. | ojo | |
| uhtelúmɨ | manantial | ||
| úhu | s. | mozquito | |
| ukɨlíli | s. | maguey | |
| ulága | v. | apurarse | |
| úli | s. | pelo, cabello | |
| waʔlúli | peine (partir-pelo) | ||
| úɬɨ | v. | cocer | |
| úɬíʔi | s. | aliento | |
| uɬɨyɨli | d. | bonito | |
| úɬkɨ | s. | fumar, chupar | |
| úɬnɨwɨ | s. | iglesia | |
| uɬúmɨ | s. | pez, jalmiche | |
| úmɨ | s. | agua | |
| umɨlúhti | lágrimas | ||
| úmɨ | sudar | ||
| umɨníʔi | s. | otate | |
| úmɬa | s. | cría, hijo | |
| úmpɨ | s. | amor | |
| upatewɨʔi | s. | temblor | |
| úʃi | v. | trabajar | |
| úʃɨ | v. | bañarse | |
| úʃka | v. | ver | |
| úya | v. | descansar | |
| uyɨʔli | d. | blando, suave | |
| uyúmɨ | v. | perder, olvidar, equivocarse | |
| úʔba | s. | pus | |
| uʔbálɨ | v. | matar | |
| úʔbe | v. | madurar | |
| uʔbéli | maduro | ||
| úʔci | s. | culebra | |
| úʔme | v. | caer | |
| úʔwɨ | d. | anciana | |
| uʔyúʔbɨ | s. | talega | |
| wágɨ | v. | acarrear | |
| wáhce | s. | hijo, hija (hablando el padre) | (tarasco: wacɨ) |
| wáhkɨ | v. | rascarse | |
| wahpáda | s. | calabaza tamalayota | |
| wahpɨiʔlɨmɨ | s. | mamey | |
| wahpɨʔli | d. | colorado | |
| wahtɨni | s. | concuño | |
| wakáʃi | s. | vaca | (esp.) |
| walaʃíli | s. | tule | |
| wáʔli | s. | techo | |
| waʔlíli | s. | pedazo | |
| wáʔli | partir | ||
| wáɬi | s. | calabaza | |
| waʔʃáʔbɨ | s. | garza, corcocha | |
| wáy | v. | pescar | |
| waylál | pescador | ||
| waʔdéla | s. | verdolaga | |
| waʔíga | v. | guardar | |
| wáʔli | s. | cicatriz | |
| waráci | s. | huarache | (esp.) |
| wéhpe | v. | sembrar | |
| welbéʃa | s. | rozar, desmontar | |
| welbeʃgíla | s. | golpes | |
| welpadí | ad. | temprano | |
| wélta | s. | guaruca, red para pescar | |
| wéʃɨ | v. | azotar | |
| wéʃkɨ | v. | batir | |
| weʔdúga | s. | lagartija | |
| wéʔda | ad. | mañana | |
| wé | v. | sembrar | |
| wépulɨ | v. | quererse, amar | |
| wíhci | s. | chucumpún (árbol) | |
| wilíʔbɨ | s. | rodete, guanchipo | |
| wiltilíli | d. | redondo | |
| wíni | s. | petate | |
| wɨbúʔga | s. | tomate | |
| wɨcáʔli | s. | cuervo chico | |
| wɨhkɨ | d. | verde | |
| wɨhkúlɨ | s. | ceiba | |
| wɨkɨ | v. | desgranar | |
| wɨléʔli | d. | derecho, recto | |
| wɨlíʔmɨ | v. | escribir | |
| wɨɬɨ | v. | orinar | |
| wɨɬtí | orina | ||
| wɨmpá | s. | enfermedad natural | |
| wɨníʔi | s. | ocote | |
| wɨʃéʔe | v. | torcer | |
| wɨʃíɬɨ | n. | siete | |
| wɨʃká | v. | gustar | |
| wɨʃkɨcú | d. | tarde | |
| wɨʃmɨʔɨ | v. | atar | |
| wɨtɨɬɨ | d. | caro | |
| wɨwélɨ | v. | chiflar | |
| wɨwɨlɨ | s. | rayo | |
| wɨʔi | s. | mecate, reata | |
| wɨʔɨ | ad. | noche | |
| wɨʔɨ | v. | comprar | |
| wɨʔɨ | pr. | y | |
| wɨʔɨ | s. | sardinas | |
| wɨʔɨ | s. | nanche | |
| wɨʔʃi | s. | consuegra | |
| wɨʔwɨ | v. | vender | |
| yaliliyó | s. | tumba | |
| yagó | v. | aliviarse | |
| yahcú | d. | ocurrido, pasado | |
| yáhpo | v. | dirigirse a | |
| yahpɨwa | v. | enseñar | |
| yalɨli | s. | bejuco | |
| yáɬɨ | v. | caber | |
| yamáʃi | s. | semilla de algodón | |
| yanalíli | s. | yema de huevo | |
| yápi | v. | acontecer | |
| yáʔlu | s. | tío | |
| yaʔyíbu | ad. | seguro, cierto | |
| yaʔyí | ad. | así | |
| yaʔyíli | s. | amol | |
| yɨcígi | s. | armadillo | |
| yɨcihnó | s. | arroyo | (Top.) |
| yɨhko | v. | acordarse | |
| yɨi | ad. | lejos | |
| yɨmeʔmɨ | v. | acomodarse | |
| yɨmɨɬɨ | ad. | ahora | |
| yɨʃɨmi | s. | coyote | |
| yɨʔnɨnó | ad. | allá | |
| yɨʔpɨ | s. | máscara | |
| yóʔɬa | s. | potrero | |
| yóʔo | s. | guaje (árbol) | |
| yóʔo | v. | pujar | |
| yoʔpólga | v. | llevar, traer | |
| yúhta | v. | pasearse, visitar | |
| yúke | v. | conocer | |
| yúme | v. | andar | |
| yúpi | v. | saber | |
| yupilremedió | curandero (sabe-remedio) | ||
| yúʔpɨ | v. | vivir | |
| yuʔwápɨ | vida |